Brontekst bekijken van Lab:V3.0.0-b3 Ontwerp Lab2zorg


{{Vdraft/InformationBox|Dit ontwerp is in concept. Er kunnen geen rechten aan ontleend worden.}}

{{DISPLAYTITLE:Ontwerp Lab2zorg V3.0.0-beta.3}}

<imagemap>Bestand:functioneel-technisch-banner_00_alle.png|center|240px|alt=Functioneel-Technisch   
circle 204 216 215 [[Lab:V3.0.0-b3_Ontwerp_Lab2zorg|Functioneel]]
circle 990 216 215 [[Lab:V3_FHIR_Lab2zorg|Technisch]]

desc none                    
</imagemap>

__NUMBEREDHEADINGS__

=Algemeen=
Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp van Lab2zorg, dit is één van de toepassingen van de Informatiestandaard uitwisseling laboratoriumgegevens. Het overkoepelend ontwerp vind je '''[[Lab:V3.0.0 Ontwerp Laboverdacht|hier]]'''. Diverse begrippen die in dit functioneel ontwerp van Lab2zorg gebruikt worden, worden nader toegelicht in de [[Lab:V3.0.0 Ontwerp Laboverdacht#Begrippenlijst|Begrippenlijst]]

Lab2zorg zorgt ervoor dat zorgverleners, zoals apothekers en huisartsen, direct elektronisch de laboratoriumresultaten van hun patiënten kunnen sturen of inzien.
Deze categorie bevat alle uitwisselingen tussen laboratoria en zorgverleners én de uitwisseling van laboratoriumgegevens door zorgverleners onderling. 

[[Image:Labuitwisseling_zondercijfers.jpg|900px|Activity diagram]| Figuur: Uitwisseling Labgegevens Proces]]

''<span style="color:#D2691E"> Uitwisseling laboratoriumgegevens proces</span>''

Zowel labspecialisten als zorgverleners maken gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk: 
*XIS (zorgverlenerinformatiesysteem).
*LIS (laboratoriuminformatiesysteem). 

De uitwisseling van laboratoriumresultaten vindt plaats:
* tussen labspecialist en zorgverlener
* tussen zorgverleners onderling

Onderstaande afbeeldingen tonen de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.

[[Bestand:Lab2zorg_Activiteitendiagram_lab-zorg-2.PNG|900px]]

Bij uitwisseling tussen zorgverleners onderling worden de verschillende bedrijfsrollen vervuld door een zorgverlener.

[[Bestand:Lab2zorg Activiteitendiagram zorg-zorg-2.PNG|900px]]

=Usecases=

Lab2zorg kent op dit moment 3 usecases:
#Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium. (Uitwerking van het aanvraagbericht is nog in ontwikkeling, voor de  uitwerking van het resultaat zie [[#Zorgverlener_vraagt_laboratoriumonderzoek_aan_en_ontvangt_het_resultaat_van_het_laboratorium_in_zijn.2Fhaar_XIS|'''hier''']]).
#Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten, beschikbaar gesteld door het laboratorium of de aanvrager (voor uitwerking zie [[#Zorgverlener_raadpleegt_laboratoriumresultaten|'''hier''']]).
#Aanvrager stuurt laboratoriumresultaten door naar zorgverlener (voor uitwerking zie [[#Zorgverlener_stuurt_laboratoriumresultaten_naar_andere_zorgverlener|'''hier''']]).
<!--#Zorgverlener voert zelf laboratoriumonderzoek uit en stelt resultaten beschikbaar voor andere zorgverleners. '''[uitwerking ontbreekt(nog)]'''-->

==Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium in zijn/haar XIS==
Voor deze usecase is op dit moment alleen het ontwerp tbv het resultaatbericht uitgewerkt. Het aanvraagbericht is nog in de verkenningsfase en dus nog niet ontwikkeld.

===Doel en relevantie===
Zorgverleners kunnen voor het opstellen van hun behandelplan aanvullend labonderzoek nodig hebben. Hiervoor doen zij dan een aanvraag bij een laboratorium, dat hun de uitslag vervolgens toestuurt in een resultaatbericht.

Redenen voor het versturen/ontvangen van een resultaatbericht zijn:
* De resultaten van een aanvraag voor labonderzoek moeten inzichtelijk worden voor de aanvrager van het onderzoek.

Dit proces komt overeen met patientjourney 1 en bevat de berichten 1A, 1B, en 2 uit de [https://www.nictiz.nl/app/uploads/2022/01/Richtlijn-Uitwisseling-Labgegevens-v2.0.pdf Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] .
In dit proces wordt de aanvraag van een zorgverlener naar het laboratorium omschreven en het antwoord na uitvoer van het laboratoriumonderzoek teruggestuurd. Op dit moment is alleen bericht 2 volledig  uitgewerkt. 

Voor een voorbeeldscenario wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie [https://informatiestandaarden.nictiz.nl/wiki/Lab:Lab2Zorg_Scenarios#Scenario.27s_aanvragen_en_antwoord_verzenden scenario's]

===Proces en context aanvraagbericht===
''Het aanvraagbericht is nog in ontwikkeling.''

===Proces en context resultaatbericht===
====Preconditie====
*De zorgverlener heeft de opdracht via het XIS (zorgverlenerinformatiesysteem) gestuurd naar het laboratorium.
*Het monster is ook naar het laboratorium gestuurd<sup>*</sup>. 
<sup>*Het monster kan zowel door de aanvragende zorgverlener als door een derde partij afgenomen worden. Afhankelijk hiervan zijn de monstergegevens direct in het aanvraagbericht aanwezig of worden deze later toegevoegd.</sup>

====Trigger event====
De zorgverlener heeft een laboratoriumaanvraag ingediend bij het laboratorium. Het bloedonderzoek is uitgevoerd en de resultaten moeten worden gestuurd/gecommuniceerd naar de zorgverlener.

====Processtappen aanvraag====
*Het XIS van de huisarts of specialist stuurt een opdracht naar het LIS (Laboratoriuminformatiesysteem) van het laboratorium, eventueel met tussenkomst van een intermediair.
*Het monster wordt naar het laboratorium gestuurd en wordt geregistreerd in het LIS.

====Processtappen resultaat====
*De laboratoriumanalisten voeren het gevraagde onderzoek uit en registreren het resultaat in het LIS. 
*De resultaten worden technisch geconfirmeerd en zo nodig geautoriseerd door de laboratoriumspecialist.  
*Het LIS stuurt de laboratoriumresultaten op naar het XIS van de aanvrager.

====Postcondities====
*De opdracht en resultaten van het laboratoriumonderzoek staat in het LIS.
*De resultaten van het laboratoriumonderzoek staan in het XIS van de aanvrager. 
*De zorgverlener ziet het laboratoriumresultaat in het XIS.

===Bedrijfsrollen en UML activity diagram===

{| class="wikitable" "cellpadding="10" width="80%"
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrol'''
! style="text-align:left;"| '''Toelichting'''
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het laboratoriumresultaat van de laboratoriumspecialist of zorgverlener. 
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Laboratoriumspecialist
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Voert laboratoriumonderzoek uit en/of levert laboratoriumresultaten op
|}

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

[[Image: FO_lab2zorg_-_Activity_Diagram_-_Zorgverlener_vraagt_laboratoriumresultaat_aan_en_ontvangt_het_resultaat_van_het_laboratorium_in_zijn_haar_ZIS.png|600px]]

===Informatieoverdracht===
====Systemen & Systeemrollen====
Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk Zorgverlenerinformatiesysteem (XIS) en	Laboratoriuminformatiesysteem (LIS). Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:
*LaboratoriumresultaatOpdrachtOntvangend Systeem [LAB-LOO]
*LaboratoriumresultaatAntwoordSturend Systeem [LAB-LAS]

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:
*LaboratoriumresultaatOpdrachtSturend Systeem [LAB-LOS]
*LaboratoriumresultaatAntwoordOntvangend Systeem [LAB-LAO]

[[Bestand:Component_Diagram_Lab2zorg_Opdracht_Laboratoriumonderzoek.png|600px]]

''<span style="color:#D2691E"> Systeemrollen Opdracht laboratoriumonderzoek</span>''

[[Image:Component_Diagram_Lab2zorg_Sturen_Labresultaat.png|600px]]

''<span style="color:#D2691E">Systeemrollen bij Sturen Labresultaat</span>''

====Transacties & Transactiegroepen====
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van de opdracht laboratoriumonderzoek.

[[Image: Use_Case_Diagram_Lab2zorg_Laboratoriumonderzoek Opdracht.png|900px|Use case diagram opdracht labonderzoek]]

''<span style="color:#D2691E"> Use case diagram opdracht laboratoriumonderzoek</span>''

[[Image: Use_Case_Diagram_Lab.png|900px|Use case diagram sturen labresultaat]]

''<span style="color:#D2691E"> Use case diagram sturen laboratoriumresultaat</span>''

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep. 

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document. 

{| class="wikitable" "cellpadding="10"
! style="text-align:left;"| '''Use Case(s) Scenario's)'''
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg:Zorgverlener stuurt opdracht labonderzoek
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Laboratoriumonderzoek opdracht (PUSH)
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen opdracht labonderzoek
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LOS]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangen opdracht labonderzoek
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LOO]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Labspecialist
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg:Labspecialist stuurt labresultaten
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Laboratoriumonderzoek resultaat (PUSH)
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen resultaat labonderzoek
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAS]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Labspecialist
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangen resultaat labonderzoek
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAO]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener
|}

==Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten==
Zorgverleners hebben, om een volledig beeld van hun patiënt te hebben, de laatste laboratoriumresultaten van de patiënt nodig. Een zorgverlener kan deze op ieder moment raadplegen.
Redenen voor raadplegen zijn:  
* Bij de apotheek voor verstrekking van specifieke medicatie (medicatiebewaking),
* Voordat de voorschrijver een recept voorschrijft controleert hij/zij of er recente relevante laboratoriumresultaten zijn (medicatiebewaking), 
* Wanneer een zorgverlener voor het zorgproces behoefte heeft aan recente laboratoriumresultaten,
* Wanneer een zorgverlener een melding krijgt dat er een laboratoriumresultaat voor hem/haar beschikbaar is gesteld.

Het raadplegen van medische gegevens wordt bij voorkeur gedaan bij de bron van de informatie. In het geval van laboratoriumresultaten; het laboratorium. Op het moment van schrijven is het voor een groot deel van de laboratoria in Nederland nog niet mogelijk laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor raadplegen. Daarom wordt in dit functioneel ontwerp ook het scenario uitgewerkt dat de aanvrager van het laboratoriumonderzoek de resultaten beschikbaar stelt voor overige zorgverleners. Deze use case is onderdeel van patient journey 2 uit de [https://nictiz.nl/publicaties/richtlijn-uitwisseling-laboratoriumgegevens Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] (pagina 17) en bevat de berichten 4 en 5 (pag 25-26). Het doel is om laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor alle zorgverleners die deze nodig hebben voor de behandeling van de patiënt. 

Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie [https://informatiestandaarden.nictiz.nl/wiki/Lab:Lab2Zorg_Scenarios#Scenario.27s_Raadplegen.2Fbeschikbaar_stellen scenario's]
===Doel en relevantie===

Hergebruik van laboratoriumresultaten wordt gestimuleerd doordat deze beschikbaar zijn en ten alle tijden geraadpleegd kunnen worden. Dit vermindert het dubbel uitvoeren van onderzoeken, dit komt ten goede aan de patiënt en is kostenbesparend.

===Proces en context===
====Preconditie====
*De patiënt heeft toestemming gegeven om zijn of haar laboratoriumresultaten uit te wisselen.

Wanneer het laboratorium de resultaten beschikbaar stelt: 
*De zorgverlener heeft de vraag via het XIS naar het laboratorium gestuurd.
*Het onderzoek is uitgevoerd en de resultaten zijn ingevoerd in het LIS.
*Het laboratoriumresultaat heeft de status definitief.
*Het laboratoriumresultaat is aangemeld voor raadplegen.

Wanneer een zorgverlener de resultaten beschikbaar stelt: 
*Het laboratoriumresultaat is opgenomen in het XIS.
*Het laboratoriumresultaat heeft de status definitief.
*Het laboratoriumresultaat in het XIS is aangemeld voor raadplegen.

====Trigger event====
Tijdens de behandeling van een patiënt heeft een zorgverlener behoefte aan recente laboratoriumresulten. Bijvoorbeeld ten behoeve van medicatiebewaking door een apotheker.

====Processtappen:====
*Het XIS van de huisarts, apotheker<sup>1</sup> of specialist vraagt laboratoriumresultaten op bij andere zorgverleners (LIS of XIS).
*De bevraagde XISsen /LISsen leveren de opgevraagde laboratoriumresultaten op indien beschikbaar. 
*Het Laboratoriumresultaat wordt op de juiste manier verwerkt in het dossier van de raadplegende partij.

====Postconditie:====
*De zorgverlener heeft inzage in de laboratoriumresultaten in zijn/haar XIS.
*De bron kan nagaan wie laboratoriumresultaten bij hem heeft geraadpleegd (i.v.m. rectificatie).

<small>''1. Voor openbare apothekers is er door de KNMP en de NHG een gelimiteerde lijst op gesteld van resultaten die ingezien mogen worden. Deze lijst staat op de [https://www.nictiz.nl/standaardisatie/terminologiecentrum/referentielijsten/laboratoriumresultaten-apothekers/ website van Nictiz]''</small>

===Bedrijfsrollen en UML activity diagram===

In deze use case raadpleegt een zorgverlener laboratoriumresultaten. Anderzijds kan een zorgverlener ook degene zijn die een laboratoriumresultaat beschikbaar stelt.

{| class="wikitable" "cellpadding="10" width="80%"
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrol'''
! style="text-align:left;"| '''Toelichting'''
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener - raadplegend
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Raadpleegt laboratoriumresultaten
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener - beschikbaarstellend
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Stelt laboratoriumresultaten beschikbaar voor andere zorgverleners
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Labspecialist
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Stelt de laboratoriumresultaten beschikbaar voor zorgverleners

|}

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

[[Image: FO_lab2zorg_-_Activity_Diagram_-_Zorgverlener_raadpleegt_laboratoriumresultaten.png|600px]]

===Informatieoverdracht===
====Systemen & Systeemrollen====
Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]

Het XIS kan in deze use case twee systeemrollen vervullen:
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB] 
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatRaadplegend Systeem [LAB-LRR]

[[Image: Figuur_SysteemrollenRaadplegen2021.png ‎|Component Diagram Systeemrollen Raadplegen Laboratoriumresultaten]]

====Transacties & Transactiegroepen====
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.

[[Image: FO Lab2Zorg Raadplegen Transacties.png|900px]]

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep. 

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document. 

{| class="wikitable" "cellpadding="10"
! style="text-align:left;"| '''Scenario's'''
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Raadplegen/Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten (PULL)
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.29_20220303000000 Raadplegen laboratoriumresultaten] 
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRR]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener raadplegend
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.29_20220303000000 Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten] 
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRB]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS of XIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Laboratoriumspecialist of Zorgverlener beschikbaarstellend
|}

==Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaten naar andere zorgverlener==

Deze usecase komt overeen met patient journey 3 uit de [https://nictiz.nl/publicaties/richtlijn-uitwisseling-laboratoriumgegevens Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] (pagina 18) en bevat bericht 6 (pag 26).

De usecase kent twee varianten:
# de laboratoriumresultaten worden, met bijvoorbeeld een medicatievoorschrift, meegestuurd
# er worden alleen laboratoriumresultaten gestuurd
In onderstaande tekst wordt geen onderscheid tussen beide varianten gemaakt. 

Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie [https://informatiestandaarden.nictiz.nl/wiki/Lab:Lab2Zorg_Scenarios#Scenario.27s_sturen scenario's]
===Doel en relevantie===
Het onderling uitwisselen van laboratoriumresultaten door zorgverleners, bijvoorbeeld in het kader van medicatiebewaking, bevordert het hergebruik van de betreffende informatie in het belang van de continuïteit van de zorg voor de patiënt.

===Proces en context===
====Preconditie====
*De patiënt heeft toestemming gegeven om zijn of haar laboratoriumresultaten uit te wisselen.<sup><small>1</small></sup>
*De zorgverlener, zoals huisarts of specialist, heeft een labresultaat in het XIS.
*Het labresultaat heeft de status definitief.

====Trigger event====
Er zijn meerdere trigger events voor dit proces:
*een zorgverlener heeft een laboratoriumresultaat ontvangen dat mogelijk relevant is voor andere zorgverleners (bijvoorbeeld in het kader van medicatiebewaking).
*een bijzonder geval hiervan geldt het volgende: een zorgverlener die onderzoek heeft laten doen naar de nierfunctie deelt een afwijkende nierfunctiewaarde mee aan de door de patiënt aangewezen apotheker.<sup>2</sup>

====Processtappen:====
*	Het XIS van de zorgverlener stuurt het labresultaat naar het XIS van de andere zorgverlener.
*	Het XIS van de andere zorgverlener ontvangt het resultaat en stuurt een ontvangstbevestiging.

====Postconditie====
* De laboratoriumresultaten zijn beschikbaar in het XIS van de ontvangende zorgverlener.

<small>1. Op basis van de ''Regeling geneesmiddelenwet artikel 6.10'' geldt hierop de volgende uitzondering. Bij afwijkende nierfunctiewaarden is de aanvrager van het onderzoek verplicht deze waarden te delen met de door de patiënt aangewezen apotheker. </small>

<small>2. Op basis van de ''Regeling geneesmiddelenwet artikel 6.10''. </small>

===Bedrijfsrollen en UML activity diagram===

In deze use case is zowel degene die laboratoriumresultaten verstuurt als degene die ze ontvangt een zorgverlener.

{| class="wikitable" "cellpadding="10" width="80%"
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrol'''
! style="text-align:left;"| '''Toelichting'''
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener - versturend
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Verstuurt laboratoriumresultaten naar andere zorgverlener
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener - ontvangend
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangt laboratoriumresultaten
|}

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

[[Image: FO_lab2zorg_-_Activity_Diagram_-_Zorgverlener_stuurt_laboratoriumresultaten_naar_zorgverlener.png|600px]]

===Informatieoverdracht===

====Systemen & Systeemrollen====
De zorgverlener die het laboratoriumresultaat verstuurt en de zorgverlener die het laboratoriumresultaat ontvangt maken ieder gebruik van een eigen XIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen: 
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatSturend Systeem [LAB-LRS]
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatOntvangend Systeem [LAB-LRO]

[[Bestand:Systeemrollen sturen labresulaat zorgverlener.png|600px]]

====Transacties & Transactiegroepen====
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van Lab2zorg.

[[Image: use case LAB2ZORG sturen labresultaten.png|900px|Use case diagram sturen labresultaten]]<br />

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep. 

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document. 

{| class="wikitable" "cellpadding="10"
! style="text-align:left;"| '''Scenario'''
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Sturen/Ontvangen laboratoriumresultaten (PUSH)
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.27_20220303000000 Sturen Laboratoriumresultaten] 
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRS]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener sturend
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.27_20220303000000 Ontvangen Laboratoriumresultaten] 
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRO]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener ontvangend
|}

<!--
==Optioneel: Zorgverlener meldt resultaat aan wat leidt tot een signaal "nieuwe laboratoriumresultaten" naar geabonneerde zorgverlener(s)==

Deze use case komt overeen met patient journey 3 uit de [https://www.nictiz.nl/wp-content/uploads/Richtlijn-Uitwisseling-Labgegevens-v2.0.pdf Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] (pagina 18) en bevat bericht 6 (pag 26).
===Doel en relevantie===
Het onderling uitwisselen van laboratoriumresultaten door zorgverleners, bijvoorbeeld in het kader van medicatiebewaking, bevordert het hergebruik van de betreffende informatie in het belang van de continuïteit van de zorg voor de patiënt.

===Proces en context===
====Preconditie====
*	De zorgverlener, zoals huisarts of specialist, heeft een labresultaat in het XIS.

====Processtappen:====
*	Het XIS van de zorgverlener stuurt het labresultaat naar het XIS van de andere zorgverlener.
*	Het XIS van de andere zorgverlener ontvangt het resultaat.

====Postconditie====
* De zorgverlener ziet het resultaat in het XIS.

===Bedrijfsrollen en UML activity diagram===

In deze use case is zowel degene die laboratoriumresultaten verstuurt als degen die ze ontvangt een zorgverlener.

{| class="wikitable" "cellpadding="10" width="80%"
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrol'''
! style="text-align:left;"| '''Toelichting'''
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener - versturend
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Verstuurt laboratoriumresultaten naar andere zorgverlener
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener - ontvangend
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangt laboratoriumresultaten
|}

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

[[Image: FO_lab2zorg_-_Activity_Diagram_-_Zorgverlener_stuurt_laboratoriumresultaten_naar_zorgverlener.png|600px]]

===Informatieoverdracht===

====Systemen & Systeemrollen====
De zorgverlener die het labotatoriumresultaat beschikbaar stelt en de zorgverlener die raadpleegt maken ieder van een eigen XIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen: 
*LaboratoriumresultaatKopieResultaatSturend Systeem [LAB-LKS]
*LaboratoriumresultaatKopieresultaatOntvangend Systeem [LAB-LKO]

[[Bestand:Systeemrollen sturen labresulaat zorgverlener.png|600px]]

''<span style="color:#D2691E">Systeemrollen sturen labresulaat zorgverlener.png </span>''

====Transacties & Transactiegroepen====
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van Lab2zorg.

[[Image: use case LAB2ZORG sturen labresultaten.png|900px|Use case diagram sturen labresultaten]]<br />

''<span style="color:#D2691E">Use case diagram sturen labresultaten</span>''


In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep. 

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document. 

{| class="wikitable" "cellpadding="10"
! style="text-align:left;"| '''Use Case(s) Scenario's)'''
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg: Zorgverlener stuurt labresultaten naar zorgverlener
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Sturen labresultaat (PUSH)
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen labresultaat
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAS]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener sturend
|-
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen bevestiging ontvangst labresultaat (bevat geen concepten)
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAO]
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener ontvangend
|}
-->

=Functionaliteit=
==Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen==
Hieronder staan een aantal aanvullende aanwijzingen en eisen voor functionaliteiten van het informatiesysteem die ondersteunt moeten worden om de informatiestandaard volledig en juist te implementeren. Naast deze aanvullende eisen zijn er ook een aantal tijdelijke aanvullingen, die onder bepaalde specifieke voorwaarden gelden. Deze vindt u  '''[[Lab:Tijdelijke_aanvullingen|hier]]'''. 
===Gebruik identificatienummers===

====LaboratoriumUitslagIdentificatie & TestIdentificatie====
De laboratoriumUitslagIdentificatie & Testidentificatie zijn unieke ID's ter ontdubbeling van laboratoriumresultaten. Deze dienen door de bron van de resultaten gevuld te worden met een OID die combinatie is van de OID van de bron en een uniek identificatienummer binnen het informatiesysteem van de bron. Dit is ook vastgesteld in de [https://nictiz.nl/publicaties/richtlijn-uitwisseling-laboratoriumgegevens Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens].

====EdifactReferentieNummer====
Het EdifactReferentieNummer is een aanvullend veld wat opgenomen is in de informatiestandaard om te zorgen dat in de transitiefase wanneer Laboratoria ook hun resultaten beschikbaar gaan stellen aan zorgverleners, deze ontdubbeld kunnen worden. Ook wanneer de eerder genoemde Ids misschien niet overeenkomen. Het EdifactReferentieNummer dient, voor ieder laboratoriumresultaat wat middels EDIFACT ontvangen is, gevuld te worden met het 'Identificatienummer' uit het segment IDE in het Edifact bericht. Hoe dit in de transitiefase gebruikt dient te worden, is nog in ontwikkeling en volgt in een latere publicatie van dit Functioneel ontwerp. 

===Kopie-resultaat===
In de richtlijn is afgesproken dat een gebruiker van laboratoriumresultaten op de hoogte moet zijn van het feit of deze rechtstreeks van de bron afkomstig zijn. In de uitwisselingen zoals benoemd in paragraaf  '''[[Lab:Vdraft_Ontwerp_Lab2zorg#Zorgverlener_raadpleegt_laboratoriumresultaten|2.2]]''' en '''[[Lab:Vdraft_Ontwerp_Lab2zorg#Zorgverlener_stuurt_laboratoriumresultaten_naar_andere_zorgverlener|2.3]]''' komt het voor dat laboratoriumresultaten beschikbaar gesteld of verstuurd worden door een partij die zelf niet verantwoordelijk was voor de oplevering van het resultaat. In die gevallen wordt in de uitwisseling aangegeven dat het een kopie-resultaat betreft.

===Bij rectificatie===
Als een resultaat nadat het of door anderen geraadpleegd is of naar anderen doorgestuurd is, gerectificeerd wordt, moeten deze zorgverleners hiervan op de hoogte gesteld worden. Het laboratoriumresultaat moet dan de status "corrected" krijgen.

===Rol van de status 'definitief'===
Alleen laboratoriumresultaten met status 'definitief' worden beschikbaar gesteld, doorgestuurd of met een ander bericht meegestuurd. Deze beperking geldt niet voor de uitwisseling tussen een laboratorium en de aanvrager van een onderzoek.

==Over de gegevens ==
===Filter of query parameters bij raadplegen===
Van laboratoriumresultaten is geen algemene houdbaarheid aan te geven omdat dit afhankelijk is van het type onderzoek en de reden van gebruik van dit onderzoek. Per slot van rekening kan een laboratoriumresultaat een momentopname zijn, maar is soms ook de ontwikkeling in een bepaald gegeven relevant of is een resultaat (bijvoorbeeld genetisch onderzoek) levenslang geldig. Omdat er geen algemene houdbaarheid en dus bewaartermijn op laboratoriumgegevens gezet kan worden is in de richtlijn vastgelegd dat het aan de raadplegende partij is, om de houdbaarheid en toepasbaarheid van een specifiek laboratoriumresultaat te bepalen. Dit brengt echter ook een risico met zich mee, het kan namelijk zijn bij bijvoorbeeld een chronisch zieke patiënt, een patiënt die een tijdlang opgenomen is geweest of een oudere patiënt, dat er een enorme hoeveelheid data uitgewisseld moet worden. Daarom is het van belang dat de raadplegende partij altijd zo specifiek mogelijk raadpleegt, zoals ook vastgelegd in de [https://nictiz.nl/publicaties/richtlijn-uitwisseling-laboratoriumgegevens Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens]. 

Hiervoor zijn een aantal parameters gedefinieerd om op te filteren:

*Identificatienummer van de patiënt (BSN)
*Onderzoek
*TestCode
*TestDatumPeriode (gedefinieerd door een van- en een tot-en-met-datum)
*LaboratoriumUitslagIdentificatie

Het beschikbaarstellend systeem kan hiervoor ook een beveiliging instellen door bijv. tot een maximum aantal resultaten terug te koppelen. De raadplegende partij kan hierop kiezen om de zoekterm nader te specificeren.

===Beschikbaarstellen en mee/doorsturen van laboratoriumresultaten===
De transacties zijn gebaseerd op het gebruik van de zib [https://zibs.nl/wiki/LaboratoriumUitslag-v4.6(2020NL) LaboratoriumUitslag(2020)].

Hieraan zijn toegevoegd:
*aanvraaggegevens (in bericht 2 Resultaat als antwoord op aanvraag) gebaseerd op de procespatroon zib [https://zibs.nl/wiki/AanvraagGegevens-v1.0(2022NL) AanvraagGegevens(prepublicatie 2022-1)] dit is een pre-adopt van deze zib
*gegevens van de partij die de betreffende resultaten beschikbaarstelt of verstuurt
*identificaties op het niveau van de LaboratoriumUitslag en LaboratoriumTest
*IndicatorKopie op het niveau van de LaboratoriumUitslag(zie [[#Kopie-resultaat|Kopie-resultaat]])

Alle gegevens met betrekking tot het monster zijn opgenomen in de transacties. De relevantie van deze gegevens is bij bepaalde toepassingen, zoals microbiologische onderzoeken, relevanter dan bij andere, zoals de klinisch chemie.

De volgende elementen zijn niet opgenomen in de transacties: <br>
*GerelateerdeUitslag
*Aanvrager
*InterpretatieMethode

=Paginahistorie=

{| class="wikitable" "cellpadding="10" width="100%" 
! style="text-align:left;"|Versie
! style="text-align:left;"|Datum
! style="text-align:left;"|Omschrijving
|-
| style="background-color: white;"| 3.0.0-beta.3
| style="background-color: white;"| 25 mei 2023
| style="background-color: white;"| Usecase voor resultaatbericht toegevoegd aan FO en TO. 
|-
| style="background-color: white;"| 3.0.0-beta.1
| style="background-color: white;"| 14 maart 2023
| style="background-color: white;"| Informatiestandaard was in gepubliceerd als beta versie, dit was niet in de titel opgenomen en bij deze gecorrigeerd. 
|-
| style="background-color: white;"| 3.0.0
| style="background-color: white;"| 26 augustus 2022
| style="background-color: white;"| FO aangepast aan nieuwe berichten. TO toegevoegd
|-
| style="background-color: white;"| 2.0.0
| style="background-color: white;"| 5 juli 2021
| style="background-color: white;"| Nieuwe patient journeys ivm nieuwe richtlijn. 
|}

== Oude versies Lab2zorg ontwerp== 
*[[Lab:V3.0.0beta.1_Ontwerp_Lab2zorg|Ontwerp Lab2zorg versie 3.0.0-beta.1]]
*[[Lab:V3.0.0_Ontwerp_Lab2zorg|Ontwerp Lab2zorg versie 3.0.0(titel was foutief, had -beta.1 moeten zijn)]]
*[[Lab:V2.0.0_Ontwerp_Lab2zorg|Ontwerp Lab2zorg versie 2.0.0]]
*[[Lab:V1.1.0_Ontwerp_Lab2zorg|Ontwerp Lab2zorg versie 1.1.0]]
*[[Lab:V1.0.0_Ontwerp_Lab2zorg|Ontwerp Lab2zorg versie 1.0.0]]