Lab:FO DRAFT metlab2labels: verschil tussen versies
(→Preproces) |
(→Proces: Lab2publichealth) |
||
Regel 508: | Regel 508: | ||
Het laboratorium doet onderzoek op de monsters en verwerkt dit in het laboratoriuminformatiesysteem (LIS). | Het laboratorium doet onderzoek op de monsters en verwerkt dit in het laboratoriuminformatiesysteem (LIS). | ||
Het laboratorium rapporteert de resultaten naar een onderzoeksorganisatie met registratiefunctie. | Het laboratorium rapporteert de resultaten naar een onderzoeksorganisatie met registratiefunctie. | ||
+ | |||
+ | *De labspecialist doet onderzoek. | ||
+ | *De labspecialist verwerkt de labresultaten in het laboratoriuminformatiesysteem (LIS). | ||
+ | *De labspecialist stuurt met het LIS het rapport naar de onderzoeksorganisatie. | ||
=====Postproces===== | =====Postproces===== | ||
+ | De onderzoeksorganisatie heeft het rapport van het laboratorium ontvangen. | ||
+ | ====Bedrijfsrollen en UMP activity diagram ==== | ||
+ | Deze use case kent twee bedrijfsrollen. | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" "cellpadding="10" width="50%" | ||
+ | ! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrol''' | ||
+ | ! style="text-align:left;"| '''Activiteit''' | ||
+ | |- | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|Labspecialist | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|Stuurt rapport met labresultaten | ||
+ | |- | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|Onderzoeker | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangt rapport met labresultaten | ||
+ | |} | ||
+ | <font size = "1">'''Bedrijfsrollen Laboratorium'''</font> | ||
+ | |||
+ | Onderstaande afbeelding toont de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren. | ||
+ | |||
+ | [[Image:Activity Diagram - LAB2publichealth.png|Activiteitendiagram Rapportage labresultaten ]] | ||
− | = | + | <font size = "1">'''Activiteitendiagram Rapportage labresultaten'''</font> |
==== Informatieoverdracht ==== | ==== Informatieoverdracht ==== | ||
=====Systemen & systeemrollen ===== | =====Systemen & systeemrollen ===== | ||
+ | Zowel labspecialisten als onderzoekers van een onderzoeksorganisatie maken gebruik van een informatiesysteem: | ||
+ | *LIS (laboratoriuminformatiesysteem) | ||
+ | *OIS (onderzoeksinformatiesysteem) | ||
+ | Deze systemen hebben meer systeemrollen. Een systeemrol maakt het uitwisselen van bepaalde gegevens mogelijk. | ||
+ | Hier gaat het om een rapport met labresultaten van laboratorium naar een onderzoeksorganisatie. | ||
+ | |||
+ | Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrol: | ||
+ | *LaboratoriumresultaatRapportageSturend Systeem [LAB-RAS] | ||
+ | |||
+ | Het OIS vervult in deze use case de systeemrol: | ||
+ | *LaboratoriumresultaatRapportageOntvangend Systeem [LAB-RAO] | ||
+ | |||
+ | Zie ook onderstaande afbeelding. | ||
+ | |||
+ | [[Image:Component Diagram - LAB2publichealth (Totaal).png|Componenten diagram]] | ||
+ | |||
+ | <font size = "1">'''Componenten diagram'''</font> | ||
+ | |||
+ | De kwalificatie van informatiesystemen vindt plaats op basis van systeemrollen. | ||
=====Transacties & Transactiegroepen===== | =====Transacties & Transactiegroepen===== | ||
+ | Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een transactiegroep is een verzameling van bij elkaar horende transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht). Onderstaande tabel biedt een overzicht voor deze use case. | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" "cellpadding="10" | ||
+ | ! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep''' | ||
+ | ! style="text-align:left;"| '''Transactie''' | ||
+ | ! style="text-align:left;"| '''Systeemrol''' | ||
+ | ! style="text-align:left;"| '''Systeem''' | ||
+ | ! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrol''' | ||
+ | |- | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Notificatie resultaten (PUSH) | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen notificatie resultaten | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-RAS] | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|Labspecialist | ||
+ | |- | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangen notificatie resultaten | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-RAO] | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|OIS | ||
+ | |style="background-color: white;vertical-align:top;"|Onderzoeker | ||
+ | |} | ||
+ | |||
=====Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen===== | =====Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen===== | ||
+ | Onderstaande afbeelding toont bedrijfsrollen, activiteiten, systeemrollen, transacties en transactiegroep in samenhang. | ||
+ | |||
+ | [[Image:Use Case Diagram - LAB2publichealth Notificatie Resulaten.png|Use case diagram versturen laboratoriumresultaten]] | ||
+ | |||
+ | <font size = "1">'''Use case diagram</font> | ||
</div></div> | </div></div> | ||
Versie van 22 apr 2025 om 08:48
Inhoud
[verbergen]- 1 Inleiding
- 2 Usecases
- 2.1 Algemeen
- 2.2 Proces Lab2zorg
- 2.2.1 Usecase Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium in zijn/haar XIS
- 2.2.2 Usecase Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten, beschikbaar gesteld door het laboratorium
- 2.2.2.1 Doel & relevantie
- 2.2.2.2 Proces & context (pre- en postproces)
- 2.2.2.3 Trigger event
- 2.2.2.4 Bedrijfsrollen & UML activity diagram
- 2.2.2.5 Informatieoverdracht
- 2.2.2.6 Transacties & Transactiegroepen
- 2.2.2.7 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen
- 2.2.3 Usecase Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaten door naar zorgverlener
- 2.3 Proces Lab2patiënt
- 2.3.1 Usecase Patient / Client verzamelt laboratoriumresultaten op de PGO
- 2.3.2 Usecase Patient / Client deelt laboratoriumresultaten op de PGO
- 2.4 Proces: Lab2lab
- 2.4.1 Usecase Uitbesteden van laboratoriumaanvraag aan een ander laboratorium
- 2.4.2 Usecase Sturen laboratoriumresultaat op uitbesteding
- 2.5 Proces: Lab2publichealth
- 3 Aanvullende informatie
- 4 Referenties
- 5 Paginahistorie
1 Inleiding
Laboratoriumonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doeleinden in het zorgproces, zoals bijvoorbeeld het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatie(dosering). Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de zorgverlener en/of patiënt te krijgen en te kunnen hergebruiken, moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig én op dezelfde wijze laboratoriumgegevens registeren en uitwisselen.
1.1 Algemeen
Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens. In dit proces maken verschillende bedrijfsrollen gebruik van informatiesystemen voor het ontvangen of versturen van laboratoriumgegevens. Zo ontvangt bijvoorbeeld een zorgverlener met de bedrijfsrol ‘Huisarts’ in zijn Huisartseninformatiesysteem (HIS) de laboratoriumgegevens vanuit het laboratoriuminformatiesysteem (LIS). De beschreven processen en uitwisseling van laboratoriumgegevens zijn gebaseerd op de vier domeinen uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens, zoals beschreven in hoofdstuk 1.3.1.
Het proces voor het uitwisselen van de laboratoriumgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.
Figuur: Proces Uitwisseling Laboratoriumgegevens
De informatiestandaard Labuitwisseling maakt het mogelijk dat:
- Zorgverleners direct elektronisch de laboratoriumresultaten van hun patiënt kunnen inzien, delen en hergebruiken (Lab2Zorg);
- Patiënten hun eigen laboratoriumresultaten kunnen inzien en delen (Lab2Patiënt).
- Laboratoria onderling opdrachten en laboratoriumresultaten kunnen uitwisselen (Lab2Lab);
- Onderzoeksinstituten (zoals het RIVM) direct laboratoriumgegevens kunnen ontvangen van laboratoria (Lab2Publichealth);
Het functioneel ontwerp beschrijft voor alle uitwisselscenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners of patiënten. Daarvoor worden de eisen gegeven voor het sturen of ontvangen van gegevens. In hoofdstuk 2 Usecases wordt per zorgproces binnen labuitwisseling verder ingegaan op wat een use case inhoudt en zijn de nadere details beschreven.
Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het functioneel ontwerp wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.
1.2 Doelgroep
De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:
- Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van:
- XIS-leveranciers;
- Koepelorganisaties;
- Laboratoria;
- Zorgorganisaties;
- Nictiz;
- Vertegenwoordigers van zorgverleners.
1.3 Kaders & uitgangspunten
1.3.1 Richtlijn & proces
De Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens beschrijft vier laboratoriumdomeinen en daar bijhorende informatie-uitwisseling. De richtlijn is opgesteld door de betrokken koepels en stelt welke berichten- en gegevensset nodig zijn voor (automatische) elektronische uitwisseling van laboratoriumgegevens tussen verschillende partijen in de zorgsector BRON.
De patientjourneys uit de richtlijn worden in deze informatiestandaard gebruikt ter ondersteuning van de verschillende processen en als usecases beschreven. In dit functioneel ontwerp worden de domeinen aangeduid als processen. De processen en de usecases worden in hoofdstuk 2 beschreven.
1.3.2 Reikwijdte Informatiestandaard
De reikwijdte van de informatiestandaard beslaat de functionele beschrijvingen en de dataset voor alle uitwisselingen van Laboratoriumgegevens. Met uitzondering van laboratoriumgegevens als onderdeel van een groter dossier.
1.4 Kwalificatie
Op basis van dit FO en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit FO. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.
2 Usecases
Een usecase is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven. Dit gebeurd aan de hand van:
- actoren: mensen en systemen
- transacties: welke informatie wordt wanneer uitgewisseld
Een usecase is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces.
Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere usecases. Iedere usecase koppelt met een scenario in ART-DECOR. Wanneer verschillende usecases gebruik maken van hetzelfde scenario kan een andere indeling gewenst zijn, bijvoorbeeld op basis van proces. In dit FO wordt elke usecase geanalyseerd en uitgewerkt.
2.1 Algemeen
De informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens heeft overeenkomend met de richtlijn Uitwisseling Laboratoriumgegevens de usecases in vier processen (in de Richtlijn domeinen genoemd) verdeeld, namelijk:
- Lab2zorg;
- Lab2patient;
- Lab2lab;
- Lab2publichealth;
Per proces worden usecases besproken die aansluiten op dat specifieke proces.
2.2 Proces Lab2zorg
Lab2zorg kent op dit moment 3 usecases:
- Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium. (Uitwerking van het aanvraagbericht is nog in ontwikkeling, voor de uitwerking van het resultaat zie hier).
- Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten, beschikbaar gesteld door het laboratorium of de aanvrager (voor uitwerking zie hier).
- Aanvrager stuurt laboratoriumresultaten door naar zorgverlener (voor uitwerking zie hier).
2.2.1 Usecase Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium in zijn/haar XIS
NB: Deze usecase richt zich op dit moment alléén op het ontwerp ten behoeve van het resultaatbericht. Het aanvraagbericht is nog in de verkenningsfase en dus nog niet ontwikkeld.
2.2.2 Usecase Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten, beschikbaar gesteld door het laboratorium
NB: deze usecase richt zich op het raadplegen van laboratoriumresultaten, beschikbaar gesteld door het laboratorium of de aanvrager
2.2.3 Usecase Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaten door naar zorgverlener
NB: deze usecase betreft het (door)sturen van laboratoriumresultaten naar een andere zorgverlener
2.3 Proces Lab2patiënt
2.3.1 Usecase Patient / Client verzamelt laboratoriumresultaten op de PGO
NB: deze usecase betreft het verzamelen van laboratoriumresultaten door de patient / client op de PGO
2.3.2 Usecase Patient / Client deelt laboratoriumresultaten op de PGO
NB: deze usecase betreft het delen van laboratoriumresultaten door de patient / client op de PGO
2.4 Proces: Lab2lab
2.4.1 Usecase Uitbesteden van laboratoriumaanvraag aan een ander laboratorium
NB: deze usecase betreft het uitbesteden van een laboratoriumaanvraag aan een ander laboratorium
2.4.2 Usecase Sturen laboratoriumresultaat op uitbesteding
NB: deze usecase betreft het sturen van een laboratoriumresultaat als antwoord op een uitbesteding
2.5 Proces: Lab2publichealth
2.5.1 Usecase Sturen laboratoriumresultaten naar een onderzoeksorganisatie
NB: deze usecase betreft het sturen van laboratoriumresultaten naar een onderzoeksorganisatie
3 Aanvullende informatie
3.1 Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen
3.1.1 Eenheid van taal
Voor de eenheid van taal wordt de Nederlandse laboratorium codeset gebruikt. Deze is gebaseerd op Snomed CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van laboratoriumaanvragen en -resultaten.
Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen. Het labcodeset is ontwikkeld in samenwerking met het RIVM, de NVMM en NVKC en wordt professioneel beheerd door Nictiz met behulp van deze partijen.
3.1.2 Tonen van informatie
Binnen het laboratoriumdomein is het belangrijk te begrijpen dat verschillende methodes van onderzoek, maar ook de uitvoer van dezelfde methode in verschillende laboratoria of op verschillende machines, verschillende resultaten kunnen opleveren binnen hetzelfde monster. Daarom kunnen resultaten verkregen vanuit verschillende laboratoria en/of methoden niet vergeleken worden, ook al lijkt het om hetzelfde onderzoek te gaan. Daarom geldt dat resultaten verkregen vanuit verschillende methodes en/of een verschillende bron niet gegroepeerd of bijvoorbeeld in een grafiek getoond worden. Daarnaast moeten resultaten altijd getoond moeten worden in combinatie met de bijgeleverde referentiewaarden.
Verschillende onderzoeken die gezamenlijk in een rapport verzonden zijn, dienen juist wel gezamenlijk als rapport getoond te worden.
3.1.3 IHE-standaard
De informatie-uitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.
3.2 Begrippenlijst
Begrip | Omschrijving |
---|---|
AIS | Apotheekinformatiesysteem |
ART-DECOR | internationaal platform voor het ontwikkelen, vastleggen en beheren van informatiestandaarden voor de zorg. |
HIS | Huisartseninformatiesysteem |
Laboratoriumspecialist | medisch specialist, ook arts-microbioloog of apotheker, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van laboratoriumonderzoek |
LIS | Laboratoriuminformatiesysteem |
OIS | Onderzoeksinformatiesysteem |
PGO | Persoonlijke gezondheidsomgeving |
TriS | Trombose informatiesysteem |
XIS | Zorginformatiesysteem in het algemeen |
ZIS | Ziekenhuisinformatiesysteem |
Zorgverlener | Zorgverleners zijn alle personen die een behandelrelatie met een patiënt kunnen hebben. |
4 Referenties
Auteur(s) | Titel | Versie | Datum | Bron | Organisatie |
---|---|---|---|---|---|
- | - | - | - | - | - |
5 Paginahistorie
Versie | Datum | Omschrijving |
---|---|---|
- | - | - |