Lab:FO DRAFT metprocessen

1 Inleiding

Laboratoriumonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doeleinden in het zorgproces, zoals bijvoorbeeld het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatie(dosering). Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de zorgverlener en/of patiënt te krijgen en te kunnen hergebruiken, moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig én op dezelfde wijze laboratoriumgegevens registeren en uitwisselen.

1.1 Algemeen

Het functioneel ontwerp (FO) beschrijft voor alle uitwisselscenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners of patiënten. Daarvoor worden de eisen gegeven voor het sturen of ontvangen van gegevens. In hoofdstuk 2 wordt verder ingegaan op wat een Use case inhoudt. Per use case zijn de nadere details beschreven. Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het functioneel ontwerp wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.

De informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens is van toepassing op verschillende zorgprocessen waarbij het uitwisselen van laboratoriumgegevens centraal staat. De informatiestandaard maakt het mogelijk dat:

• Zorgverleners direct elektronisch de laboratoriumresultaten van hun patiënt kunnen inzien, delen en hergebruiken;
• Patiënten hun eigen laboratoriumresultaten kunnen inzien.
• Laboratoria onderling opdrachten en laboratoriumresultaten kunnen uitwisselen;
• Onderzoeksinstituten (zoals het RIVM) direct laboratoriumgegevens kunnen ontvangen van laboratoria.

De processen zijn gebaseerd op de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens, zoals beschreven in hoofdstuk 1.3.1.

Het proces voor het uitwisselen van de laboratoriumgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.

Figuur: Proces Uitwisseling Laboratoriumgegevens

1.2 Doelgroep

De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:

• Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van:
  • XIS-leveranciers;
  • LIS-leveranciers
  • PGO-leveranciers;
  • Koepelorganisaties;
  • Laboratoria;
  • Zorgorganisaties;
  • Onderzoeksorganisaties;
  • Nictiz;

• Vertegenwoordigers van zorgverleners.

1.3 Kaders & uitgangspunten

1.3.1 Richtlijn & proces

De Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens beschrijft laboratoriumdomeinen en daar bijhorende informatie-uitwisseling. De richtlijn is opgesteld door de betrokken koepels en stelt welke berichten- en gegevensset nodig zijn voor (automatische) elektronische uitwisseling van laboratoriumgegevens tussen verschillende partijen in de zorgsector.

De patient journeys uit de richtlijn worden in deze informatiestandaard gebruikt ter ondersteuning van de verschillende processen. Zij zijn de basis van de opgestelde use cases. In dit functioneel ontwerp worden de domeinen aangeduid als processen.

1.3.2 Reikwijdte Informatiestandaard

De reikwijdte van de informatiestandaard beslaat de functionele beschrijvingen en de dataset voor alle gegevensuitwisselingen binnen één of meerdere zorgprocessen. Met uitzondering van laboratoriumgegevens als onderdeel van een groter patiëntendossier.

1.3.3 Infrastructuur

Een informatiestandaard is onafhankelijk van de te gebruiken infrastructuur.

1.4 Kwalificatie

Op basis van dit FO en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit FO. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.

2 Use case(s)

Een use case is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een use case is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces. Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere use cases. Iedere use case koppelt met een scenario in ART-DECOR. Wanneer verschillende use cases gebruik maken van hetzelfde scenario kan een andere indeling gewenst zijn, bijvoorbeeld op basis van proces. In dit FO wordt elke use case geanalyseerd en uitgewerkt.

2.1 Algemeen

De informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens heeft overeenkomend met de richtlijn Uitwisseling Laboratoriumgegevens de use cases in vier processen (in de Richtlijn domeinen genoemd) verdeeld, namelijk:

• Uitwisselingen tussen zorgverleners en laboratoria;
• Uitwisselingen tussen laboratoria;
• Uitwisseling tussen laboratoria en onderzoeksorganisatie(s);
• Uitwisselingen van de patiënt op de PersoonlijkeGezondheidsOmgeving (PGO);

Per proces worden use cases besproken die aansluiten op dat specifieke proces.

2.2 Proces Uitwisselingen tussen zorgverleners en laboratoria

Er zijn op dit moment 4 use cases:

1. Zorgverlener stuurt aanvraag voor laboratoriumonderzoek naar laboratorium en ontvangt aanvraagreactie van het laboratorium.
2. Laboratorium stuurt laboratoriumresultaat naar aanvragend zorgverlener.
3. Zorgverlener raadpleegt de beschikbaar gestelde laboratoriumresultaten.
4. Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaten door naar andere zorgverlener.

2.2.2 Use case Laboratorium stuurt laboratoriumresultaat naar aanvragend zorgverlener

2.2.2.1 Doel en relevantie

Zorgverleners kunnen voor het opstellen van hun behandelplan aanvullend laboratoriumonderzoek nodig hebben. Hiervoor doen zorgverleners dan een aanvraag bij een laboratorium, die de zorgverleners uitslag vervolgens toestuurt in een resultaatbericht.

Redenen voor het versturen/ontvangen van een resultaatbericht zijn:

• De resultaten van een aanvraag voor laboratoriumonderzoek moeten inzichtelijk worden voor de aanvrager van het onderzoek.

Dit proces komt overeen met patientjourney 1 en bevat de berichten 1A, 1B, en 2 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens. In de berichten wordt de aanvraag van een zorgverlener naar het laboratorium omschreven en het antwoord na uitvoer van het laboratoriumonderzoek teruggestuurd. Voor deze usecase is alleen bericht 2 volledig uitgewerkt.

Voor een voorbeeldscenario wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie scenario's

2.2.2.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.2.2.2.1 Preproces

• De zorgverlener heeft de opdracht via het XIS gestuurd naar het laboratorium.
• Het monster is ook naar het laboratorium gestuurd^*.
• Het XIS van de huisarts of specialist stuurt een opdracht naar het LIS van het laboratorium, eventueel met tussenkomst van een intermediair.
• Het monster wordt naar het laboratorium gestuurd en wordt geregistreerd in het LIS.

^{*Het monster kan zowel door de aanvragende zorgverlener als door een derde partij afgenomen worden. Afhankelijk hiervan zijn de monstergegevens direct in het aanvraagbericht aanwezig of worden deze later toegevoegd.}

2.2.2.2.2 Proces

• De laboratoriumanalisten voeren het gevraagde onderzoek uit en registreren het resultaat in het LIS.
• De resultaten worden technisch geconfirmeerd en zo nodig geautoriseerd door de laboratoriumspecialist.
• Het LIS stuurt de laboratoriumresultaten op naar het XIS van de aanvrager.

2.2.2.2.3 Postproces

• De opdracht en resultaten van het laboratoriumonderzoek staat in het LIS.
• De resultaten van het laboratoriumonderzoek staan in het XIS van de aanvrager.
• De zorgverlener ziet het laboratoriumresultaat in het XIS.

2.2.2.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Zorgverlener - ontvangend	ontvangt het laboratoriumresultaat van de laboratoriumspecialist
Laboratoriumspecialist - sturend	stuurt de laboratoriumresultaten na laboratoriumonderzoek op

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

Figuur: Activity diagram - Zorgverlener ontvangt laboratoriumresultaat van het laboratorium in het XIS

2.2.2.4 Informatieoverdracht

2.2.2.4.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrol:

• LaboratoriumResultaatSturend Systeem [LAB-LRS]

Het XIS vervult in deze use case de systeemrol:

• LaboratoriumResultaatOntvangend Systeem [LAB-LRO]

Systeem	Systeemrol	Afkorting
LIS	LaboratoriumResultaatSturend Systeem	[LAB-LRS]
XIS	LaboratoriumResultaatOntvangend Systeem	[LAB-LRO]

Figuur: Systeemrollen - Versturen resultaat laboratoriumonderzoek

2.2.2.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep. Voor deze usecase wordt gebruik gemaakt van:

Transactiegroep [nader in te vullen transactiegroep naam in ART-DECOR] (PUSH):

• Sturen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]
• Ontvangen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]

De gegevens die als onderdeel van de transacties tussen systeemrollen worden uitgewisseld, zijn gespecificeerd in ART-DECOR.

2.2.2.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van de opdracht laboratoriumonderzoek.

Figuur: Use case diagram - Laboratorium stuurt laboratoriumresultaat naar zorgverlener

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Use Case	Transactiegroep	Transactie	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Laboratoriumspecialist stuurt laboratoriumresultaten van laboratoriumonderzoek	Sturen/ontvangen laboratoriumresultaat (PUSH)	Sturen laboratoriumresultaat >>> linkjes???	[LAB-LRS]	LIS	Laboratoriumspecialist
Ontvangen laboratoriumresultaat van laboratoriumonderzoek	Sturen/ontvangen laboratoriumresultaat (PUSH)	Ontvangen laboratoriumresultaat >>> linkjes???	[LAB-LRO]	XIS	Zorgverlener

2.2.3 Use case Zorgverlener raadpleegt beschikbaar gestelde laboratoriumresultaten

2.2.3.1 Doel & relevantie

Zorgverleners hebben, om een volledig beeld van hun patiënt te hebben, de laboratoriumresultaten van de patiënt nodig. Een zorgverlener kan deze op ieder moment raadplegen. Redenen voor raadplegen zijn:

• Bij de apotheek voor verstrekking van specifieke medicatie (medicatiebewaking),
• Voordat de voorschrijver een recept voorschrijft controleert hij/zij of er recente relevante laboratoriumresultaten zijn (medicatiebewaking),
• Wanneer een zorgverlener voor het zorgproces behoefte heeft aan recente laboratoriumresultaten,
• Wanneer een zorgverlener een melding krijgt dat er een laboratoriumresultaat voor hem/haar beschikbaar is gesteld.

Het raadplegen van medische gegevens wordt bij voorkeur gedaan bij de bron van de informatie. In het geval van laboratoriumresultaten is dit meestal het laboratorium. Bij het uitvoeren van een point-of-care-test door een zorgverlener, zal die zorgverlener de bron zijn. Deze use case is onderdeel van patient journey 2 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 17) en bevat de berichten 4 en 5 (pagina 25-26). Het doel is om laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor alle zorgverleners die deze nodig hebben voor de behandeling van de patiënt.

Hergebruik van laboratoriumresultaten wordt gestimuleerd doordat deze beschikbaar zijn en ten alle tijden geraadpleegd kunnen worden. Dit vermindert het dubbel uitvoeren van onderzoeken, dit komt ten goede aan de patiënt en is kostenbesparend.

2.2.3.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.2.3.2.1 Preproces

• De patiënt heeft toestemming gegeven om zijn of haar laboratoriumresultaten uit te wisselen.

Wanneer het laboratorium de resultaten beschikbaar stelt:

• De zorgverlener heeft de vraag via het XIS naar het laboratorium gestuurd.
• Het onderzoek is uitgevoerd en de resultaten zijn ingevoerd in het LIS.
• Het laboratoriumresultaat heeft de status definitief.
• Het laboratoriumresultaat is aangemeld voor raadplegen.

Wanneer een zorgverlener de resultaten beschikbaar stelt:

• Het laboratoriumresultaat is opgenomen in het XIS.
• Het laboratoriumresultaat heeft de status definitief.
• Het laboratoriumresultaat in het XIS is aangemeld voor raadplegen.

2.2.3.2.2 Proces

• Het XIS van de huisarts, apotheker ¹ of medisch specialist vraagt laboratoriumresultaten op bij andere zorgverleners (LIS of XIS).
• De bevraagde XISsen /LISsen leveren de opgevraagde laboratoriumresultaten op indien beschikbaar.
• Het laboratoriumresultaat wordt op de juiste manier verwerkt in het dossier van de raadplegende partij.

2.2.3.2.3 Postproces

• De zorgverlener heeft inzage in de laboratoriumresultaten in zijn/haar XIS.
• De bron kan nagaan wie laboratoriumresultaten bij hem heeft geraadpleegd (i.v.m. rectificatie).

1. Voor openbare apothekers is er door de KNMP en de NHG een gelimiteerde lijst op gesteld van resultaten die ingezien mogen worden. Deze lijst staat op de website van Nictiz

2.2.3.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

In deze use case raadpleegt een zorgverlener laboratoriumresultaten. Anderzijds kan een zorgverlener ook degene zijn die een laboratoriumresultaat beschikbaar stelt.

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Zorgverlener - raadplegend	Raadpleegt laboratoriumresultaten
Zorgverlener of laboratoriumspecialist - beschikbaarstellend	Stelt laboratoriumresultaten beschikbaar voor zorgverleners

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

Figuur: Activity diagram - Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaat

2.2.3.4 Informatieoverdracht

2.2.3.4.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

• Laboratoriumresultaat- LaboratoriumResultaatBeschikbaarstellend systeem [LAB-LRB]

Het XIS kan in deze use case twee systeemrollen vervullen:

• Laboratoriumresultaat- LaboratoriumResultaatBeschikbaarstellend systeem [LAB-LRB]
• Laboratoriumresultaat- LaboratoriumResultaatRaadplegend systeem [LAB-LRR]

Figuur: Component diagram - Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaat in het XIS

2.2.3.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep. Voor deze usecase wordt gebruik gemaakt van:

Transactiegroep [nader in te vullen transactiegroep naam in ART-DECOR] (PULL):

• [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]
• [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]

De gegevens die als onderdeel van de transacties tussen systeemrollen worden uitgewisseld, zijn gespecificeerd in ART-DECOR.

2.2.3.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.

 De afbeelding klopt nog niet:  
Daarnaast stelt QA FORMAT dit " Voor dit diagram wordt het template voor een UML use case 
diagram gebruikt. Voor de bedrijfsrollen wordt het Actor symbool gebruikt. Voor transacties, 
transactiegroepen en activiteiten wordt het Use Case symbool gebruikt. Voor de systeemrol wordt 
het System Domain Box symbool gebruikt. Achter de labels van de “use cases” wordt in vierkante 
halen aangegeven of het om een activiteit, transactie of transactiegroep gaat.
 " 

Figuur: Use case diagram - Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaat

In de afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

  de linkjes onder transactie moeten we checken waar die straks naartoe moeten linken! 

Use case	Transactiegroep	Transactie	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Zorgverlener raadpleegt beschikbaar gestelde laboratoriumresultaten	Raadplegen/Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten (PULL)	Raadplegen laboratoriumresultaten	[LAB-LRR]	XIS	Zorgverlener raadplegend
		Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten	[LAB-LRB]	LIS of XIS	Laboratoriumspecialist of Zorgverlener beschikbaarstellend

2.2.4 Use case Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaten door naar andere zorgverlener

2.2.4.1 Doel en Relevantie

Zorgverleners kunnen laboratoriumresultaten doorsturen naar een andere zorgverlener. Een zorgverlener kan deze op ieder moment sturen. Redenen voor het sturen van laboratoriumresultaten zijn:

• Ter ondersteuning van medicatiebewaking, bijvoorbeeld bij de apotheek,
• Ter informatie voor het dossier, bij een andere (mede)behandelaar.

Voor een aantal andere voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie scenario's.

Deze use case komt overeen met patient journey 3 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 18) en bevat bericht 6 (pag 26).

De use case kent twee varianten:

1. de laboratoriumresultaten worden, met bijvoorbeeld een medicatievoorschrift, meegestuurd
2. er worden alleen laboratoriumresultaten gestuurd

In onderstaande tekst wordt geen onderscheid tussen beide varianten gemaakt.

Het onderling uitwisselen van laboratoriumresultaten door zorgverleners, bijvoorbeeld in het kader van medicatiebewaking, bevordert het hergebruik van de betreffende informatie in het belang van de continuïteit van de zorg voor de patiënt.

2.2.4.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.2.4.2.1 Preproces

• De patiënt heeft toestemming gegeven om zijn of haar laboratoriumresultaten uit te wisselen.¹
• De zorgverlener, zoals huisarts of medisch specialist, heeft een laboratoriumresultaat in het XIS.
• Het laboratoriumresultaat heeft de status definitief.

2.2.4.2.2 Proces

• Het XIS van de zorgverlener stuurt het laboratoriumresultaat, gekenmerkt als kopie, naar het XIS van de andere zorgverlener.
• Het XIS van de andere zorgverlener ontvangt het resultaat en stuurt een ontvangstbevestiging.

2.2.4.2.3 Postproces

• De laboratoriumresultaten zijn beschikbaar in het XIS van de ontvangende zorgverlener.

1. Op basis van de Regeling geneesmiddelenwet artikel 6.10 geldt hierop de volgende uitzondering. Bij afwijkende nierfunctiewaarden is de aanvrager van het onderzoek verplicht deze waarden te delen met de door de patiënt aangewezen apotheker.

2.2.4.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

In deze use case is zowel degene die laboratoriumresultaten stuurt als degene die ze ontvangt een zorgverlener.

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Zorgverlener - sturend	Stuurt laboratoriumresultaten naar andere zorgverlener
Zorgverlener - ontvangend	Ontvangt laboratoriumresultaten

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

Figuur: Activity diagram - Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaat naar zorgverlener

2.2.4.4 Informatieoverdracht

2.2.4.4.1 Systemen & systeemrollen

De zorgverlener die het laboratoriumresultaat stuurt en de zorgverlener die het laboratoriumresultaat ontvangt maken ieder gebruik van een eigen XIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:

• Laboratoriumresultaat- LaboratoriumResultaatSturend systeem [LAB-LRS]
• Laboratoriumresultaat- LaboratoriumResultaatOntvangend systeem [LAB-LRO]

Figuur: Component diagram - Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaat naar zorgverlener

2.2.4.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep. Voor deze usecase wordt gebruik gemaakt van:

Transactiegroep [nader in te vullen transactiegroep naam in ART-DECOR] (PUSH):

• Sturen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]
• Ontvangen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]

De gegevens die als onderdeel van de transacties tussen systeemrollen worden uitgewisseld, zijn gespecificeerd in ART-DECOR.

2.2.4.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het sturen van een laboratoriumresultaat naar een andere zorgverlener.

Daarnaast stelt QA FORMAT dit " Voor dit diagram wordt het template voor een UML use case 
diagram gebruikt. Voor de bedrijfsrollen wordt het Actor symbool gebruikt. Voor transacties, 
transactiegroepen en activiteiten wordt het Use Case symbool gebruikt. Voor de systeemrol wordt 
het System Domain Box symbool gebruikt. Achter de labels van de “use cases” wordt in vierkante 
halen aangegeven of het om een activiteit, transactie of transactiegroep gaat.
 " 

Figuur: Use case diagram - Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaat naar zorgverlener

In de afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

 de linkjes onder Transactie kijken waar die juist heen gaan!

Use case	Transactiegroep	Transactie	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaat naar een andere zorgverlener	Sturen/Ontvangen laboratoriumresultaten (PUSH)	Sturen Laboratoriumresultaten	[LAB-LRS]	XIS	Zorgverlener sturend
		Ontvangen Laboratoriumresultaten	[LAB-LRO]	XIS	Zorgverlener ontvangend

2.3 Proces Uitwisselingen tussen laboratoria

Er zijn op dit moment 2 use cases:

1. Uitbestedend laboratorium stuurt aanvraag uitbesteding uit en ontvangt aanvraagreactie
2. Inbestedend laboratorium stuurt laboratoriumresultaat van uitbesteed laboratoriumonderzoek

2.3.1 Use case Laboratorium besteedt aanvraag uit en ontvangt aanvraagreactie

2.3.1.1 Doel en Relevantie

Laboratoria kunnen, indien nodig, laboratoriumonderzoeken laten uitvoeren door een ander laboratorium. Redenen voor het sturen van een aanvraag uitbesteding aan een ander laboratorium zijn:

• Om beschikbare expertise, zoals bij DNA bepalingen.
• Om bedrijfseconomische redenen,

Deze use case is onderdeel van patient journey 1 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 21) en bevat de berichten 7 en 8 (pagina 26).

2.3.1.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.3.1.2.1 Preproces

• Een laboratoriumspecialist gaat een uitbesteding van een laboratoriumonderzoek aanvragen bij een ander (extern) laboratorium.

2.3.1.2.2 Proces

• Het LIS van het uitbestedend laboratorium stuurt een aanvraag naar het LIS van het inbestedend laboratorium. Optioneel vraagt het uitbestedend laboratorium hierin om een bevestiging van de aanvraag aan het inbestedend laboratorium.
• Indien er om een bevestiging van de aanvraag is gevraagd, stuurt het LIS van het inbestedend laboratorium de bevestiging naar het LIS van het uitbestedend laboratorium. Hiermee geeft het inbestedend laboratorium aan of het onderzoek wordt uitgevoerd. Voor het uitbestedend laboratorium is deze bevestiging van belang voor het opsturen van het te onderzoeken materiaal.
• Het inbestedend laboratorium doet onderzoek.
• Het LIS van het inbestedend laboratorium stuurt het resultaat naar het LIS van het uitbestedend laboratorium.

Aanvraaguitbesteding

• De laboratoriumspecialist van het uitbestedend laboratorium stuurt vanuit het LIS het bericht 'Aanvraaguitbesteding' met de aanvraag naar het LIS van het inbestedend laboratorium. Als er een bevestiging nodig is van het inbestedend laboratorium, dan geeft hij/zij dit aan.
• Het LIS van het inbestedend laboratorium stuurt na het ontvangen van de aanvraag het bericht 'Technische bevestiging Aanvraaguitbesteding' naar het LIS van het uitbestedend laboratorium.

Aanvraagbeoordeling

• De laboratoriumspecialist van het inbestedend laboratorium beoordeelt de aanvraag in het LIS.

Aanvraagbevestiging (optioneel)

• Indien er om een bevestiging is gevraagd, stuurt de laboratoriumspecialist van het inbestedend laboratorium vanuit het LIS het bericht 'Aanvraagbevestiging' met de bevestiging naar het LIS van het uitbestedend laboratorium. Dit bericht geeft aan of het laboratorium het onderzoek wel of niet gaat doen.
• Het LIS van het uitbestedend laboratorium stuurt na het ontvangen van de bevestiging het bericht 'Technische bevestiging Aanvraagbevestiging' naar het LIS van het inbestedend laboratorium.

Versturen monster

• De laboratoriumspecialist van het uitbestedend laboratorium stuurt het monster naar het inbestedend laboratorium. Als er geen bevestiging nodig is, dan verstuurt de laboratoriumspecialist het monster direct. Als er wel een bevestiging nodig is, wacht de laboratoriumspecialist op de bevestiging van het inbestedend laboratorium. Zie de processtap Aanvraagbevestiging.

Resultaatuitbesteding

• Het inbestedend laboratorium ontvangt het monster.
• De laboratoriumspecialist van het inbestedend laboratorium doet onderzoek op het monster en verwerkt het resultaat in het LIS.
• De laboratoriumspecialist van het inbestedend laboratorium stuurt vanuit het LIS het bericht 'Resultaatuitbesteding' met het resultaat naar het LIS van het uitbestedend laboratorium.
• Het LIS van het uitbestedend laboratorium stuurt na het ontvangen van het resultaat het bericht 'Technische bevestiging Resultaatuitbesteding' naar het LIS van het inbestedend laboratorium.

2.3.1.2.3 Postproces

• Het uitbestedend laboratorium ziet een toekenning of afwijzing voor de aanvraag van het inbestedend laboratorium in het LIS.
• Het uitbestedend laboratorium ziet het resultaat van de aanvraag van het inbestedend laboratorium in het LIS.

2.3.1.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Deze use case kent twee bedrijfsrollen.

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Laboratoriumspecialist - sturend	stuurt een aanvraag uitbesteding naar een ander laboratorium
Laboratoriumspecialist - ontvangend	ontvangt de aanvraag uitbesteding en voert het laboratoriumonderzoek uit (of niet)

Onderstaande afbeelding toont de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.

Figuur: Activity diagram - Uitbestedend laboratorium stuurt aanvraag naar inbestedend laboratorium

2.3.1.4 Informatieoverdracht

2.3.1.4.1 Systemen & systeemrollen

Laboratoriumspecialisten maken gebruik van een LIS. Dit systeem kent verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

• Laboratorium-LaboratoriumAanvraagSturend Systeem [LAB-LAS]
• Laboratorium-LaboratoriumAanvraagOntvangend Systeem [LAB-LAO]

Zie ook onderstaande afbeelding.

 De componenten afbeelding toont de systeemrollen zoals die ooit in Lab2lab zijn opgesteld. Wij hebben ze enorm verminderd. Even checken of we dit echt goed hebben gedaan 

Figuur: Component diagram - Gegevensuitwisseling tussen laboratoria

2.3.1.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep. Voor deze usecase wordt gebruik gemaakt van:

Transactiegroep [nader in te vullen transactiegroep naam in ART-DECOR] (PUSH):

• Sturen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]
• Ontvangen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]

De gegevens die als onderdeel van de transacties tussen systeemrollen worden uitgewisseld, zijn gespecificeerd in ART-DECOR.

2.3.1.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.

In de afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Use case	Transactiegroep	Transactie	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Sturen aanvraag uitbesteding laboratoriumonderzoek	Sturen/ontvangen aanvraaguitbesteding	Linkje van transactie????	[LAB-LAS]	LIS	Laboratoriumspecialist
Ontvangen aanvraag uitbesteding	Sturen/ontvangen aanvraaguitbesteding	Linkje van transactie????	[LAB-LAO]	LIS	Laboratoriumspecialist

2.3.2 Use case Laboratorium stuurt laboratoriumresultaat van uitbesteed laboratoriumonderzoek

2.3.2.1 Doel en Relevantie

Laboratoria kunnen, indien nodig, laboratoriumonderzoeken laten uitvoeren door een ander laboratorium. Het resultaat van die onderzoeken wordt teruggestuurd naar het aanvragende laboratorium. Redenen voor het sturen van het laboratoriumresultaat naar het aanvragende laboratorium:

• Zodat het verantwoordelijke laboratorium beschikt over alle laboratoriumresultaten van de aangevraagde onderzoeken,
• Zodat het verantwoordelijke laboratorium het volledige rapport met de aanvrager kan delen.

Deze use case is onderdeel van patient journey 1 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 21) en bevat het bericht 9 (pagina 26).

Het doel is om het laboratoriumresultaat bij het uitbestedend laboratorium te krijgen. Op deze manier blijft het uitbestedend laboratorium de bron van het door de aanvrager gevraagde laboratoriumresultaat. Hierdoor is het laboratoriumresultaat uniek en dit voorkomt dubbele laboratoriumresultaten.

2.3.2.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.3.2.2.1 Preproces

• Een laboratoriumspecialist vraagt een uitbesteding van een laboratoriumonderzoek aan bij een ander (extern) laboratorium.
• Het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het uitbestedend laboratorium stuurt een aanvraag naar het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het inbestedend laboratorium. Optioneel vraagt het uitbestedend laboratorium hierin om een bevestiging van de aanvraag aan het inbestedend laboratorium.
• Indien er om een bevestiging van de aanvraag is gevraagd, stuurt het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het inbestedend laboratorium de bevestiging naar het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het uitbestedend laboratorium. Hiermee geeft het inbestedend laboratorium aan of het onderzoek wordt uitgevoerd. Voor het uitbestedend laboratorium is deze bevestiging van belang voor het opsturen van het te onderzoeken materiaal.

2.3.2.2.2 Proces

• Het inbestedend laboratorium doet onderzoek.
• Het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het inbestedend laboratorium stuurt het resultaat naar het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het uitbestedend laboratorium.

2.3.2.2.3 Postproces

• Het uitbestedend laboratorium ziet het resultaat van de aanvraag van het inbestedend laboratorium in het LIS.

2.3.2.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Deze use case kent twee bedrijfsrollen.

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Laboratoriumspecialist - sturend	Stuurt het resultaat van het laboratoriumonderzoek
Laboratoriumspecialist - ontvangend	Ontvangt het resultaat van het laboratoriumonderzoek

Onderstaande afbeelding toont de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.

Figuur: Activity diagram - Laboratorium ontvangt resultaat van uitbesteed onderzoek

2.3.2.4 Informatieoverdracht

2.3.2.4.1 Systemen & systeemrollen

Laboratoriumspecialisten maken gebruik van een informatiesysteem:

• LIS

Dit systeem heeft meerdere systeemrollen. Een systeemrol maakt het uitwisselen van bepaalde gegevens mogelijk. Hier gaat het om laboratoriumresultaten uitwisselen tussen laboratoria.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

• LaboratoriumResultaatSturen systeem [LAB-LRS]
• LaboratoriumResultaatOntvangend systeem [LAB-LRO]

Zie ook onderstaande afbeelding.

Figuur: Component diagram - Gegevensuitwisseling tussen laboratoria

2.3.2.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep. Voor deze usecase wordt gebruik gemaakt van:

Transactiegroep [nader in te vullen transactiegroep naam in ART-DECOR] (PUSH):

• Sturen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]
• Ontvangen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]

De gegevens die als onderdeel van de transacties tussen systeemrollen worden uitgewisseld, zijn gespecificeerd in ART-DECOR.

2.3.2.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.

Onderstaande afbeelding toont bedrijfsrollen, activiteiten, systeemrollen, transacties en transactiegroep in samenhang.

Figuur: Use case diagram - Uitwisseling aanvraaguitbesteding tussen uitbestedend en inbestedend laboratorium

In de afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Use case	Transactiegroep	Transactie	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Sturen laboratoriumresultaat op uitbesteding	Sturen/ontvangen laboratoriumresultaat op uitbesteding	Linkje van transactie????	[LAB-LRS]	LIS	Laboratoriumspecialist
Ontvangen laboratoriumresultaat van uitbesteding	Sturen/ontvangen aanvraaguitbesteding	Linkje van transactie????	[LAB-LRO]	LIS	Laboratoriumspecialist

2.4 Proces Uitwisseling tussen laboratoria en onderzoeksorganisatie (s)

2.4.1 Use case Laboratorium stuurt laboratoriumresultaat ten behoeve van monitoring van de volksgezondheid

2.4.1.1 Doel en Relevantie

Voor het voorkomen van verspreiding van ziekten, kunnen laboratoriumspecialisten bepaalde laboratoriumresultaten (zoals resistente bacteriën) sturen naar onderzoeksinstituten. Een voorbeeld van een onderzoeksinstituut is het RIVM.

Deze use case is onderdeel van de patient journey uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 23-24) en bevat het bericht 13 (pagina 26). Het doel is om laboratoriumresultaten op te sturen naar een onderzoeksinstituut t.b.v. surveillance en epidemiologisch onderzoek. De gestructureerde manier van het sturen van de laboratoriumresultaten zorgt dat het onderzoeksinstituut rapportages kan maken en conclusies kan trekken.

2.4.1.2 Proces en Context (pre- en postproces)

2.4.1.2.1 Preproces

• Huisartsen, apothekers, medisch specialisten of andere laboratoria sturen aanvragen en monsters voor onderzoek.
• Het laboratorium doet onderzoek op de monsters en verwerkt dit in het LIS.

2.4.1.2.2 Proces

• Het laboratorium rapporteert de gepseudonimiseerde resultaten naar een onderzoeksorganisatie met registratiefunctie.

2.4.1.2.3 Postproces

• De onderzoeksorganisatie heeft het rapport van het laboratorium ontvangen.

2.4.1.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Deze use case kent twee bedrijfsrollen, deze worden in onderstaand tabel weergegeven.

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedijfsrol
Laboratoriumspecialist - sturend	Stuurt rapport met laboratoriumresultaten
Onderzoeksinstituut - ontvangend	Ontvangt rapport met laboratoriumresultaten

Onderstaande afbeelding toont de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.

 De afbeelding klopt nog niet 

Figuur: Activity diagram - Laboratorium stuurt rapportage laboratoriumresultaat naar Public Health organisatie

2.4.1.4 Informatieoverdracht

2.4.1.4.1 Systemen & systeemrollen

Zowel laboratoriumspecialisten als onderzoekers van een onderzoeksorganisatie maken gebruik van een informatiesysteem:

• LIS (laboratoriuminformatiesysteem)
• OIS (onderzoeksinformatiesysteem)

Deze systemen hebben meer systeemrollen. Een systeemrol maakt het uitwisselen van bepaalde gegevens mogelijk. Hier gaat het om een rapport met laboratoriumresultaten van laboratorium naar een onderzoeksorganisatie.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrol:

• Laboratoriumresultaat - LaboratoriumResultaatSturend systeem [LAB-LRS]

Het OIS vervult in deze use case de systeemrol:

• Laboratoriumresultaat - LaboratoriumResultaatOntvangend systeem [LAB-LRO]

Zie ook onderstaande afbeelding.

 De afbeelding klopt nog niet 

Figuur: Component diagram - Uitwisseling tussen laboratorium en Public Health organisatie

2.4.1.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep. Voor deze usecase wordt gebruik gemaakt van:

Transactiegroep [nader in te vullen transactiegroep naam in ART-DECOR] (PUSH):

• Sturen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]
• Ontvangen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]

De gegevens die als onderdeel van de transacties tussen systeemrollen worden uitgewisseld, zijn gespecificeerd in ART-DECOR.

2.4.1.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het sturen van laboratoriumresultaten.

 De afbeelding klopt nog niet. Daarnaast stelt QA FORMAT dit " Voor dit diagram wordt het template voor een UML use case 
diagram gebruikt. Voor de bedrijfsrollen wordt het Actor symbool gebruikt. Voor transacties, 
transactiegroepen en activiteiten wordt het Use Case symbool gebruikt. Voor de systeemrol wordt 
het System Domain Box symbool gebruikt. Achter de labels van de “use cases” wordt in vierkante 
halen aangegeven of het om een activiteit, transactie of transactiegroep gaat. 

Figuur: Use case diagram - Uitwisseling notificatie resultaten tussen laboratorium en Public Health organisatie

In de afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep. De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

  de linkjes onder transactie moeten we checken waar die straks naartoe moeten linken! 

Use case	Transactiegroep	Transactie	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Laboratorium stuurt laboratoriumresultaat ten behoeve van monitoring van de volksgezondheid	Sturen notificatie resultaten (PUSH)	LINKJE	[LAB-LRS]	LIS	Laboratoriumspecialist
	Ontvangen notificatie resultaten	LINKJE	[LAB-LRO]	OIS	Onderzoeker

2.5 Proces Uitwisselingen met patiënt

2.5.1 Use case Patiënt raadpleegt beschikbaar gestelde laboratoriumresultaten

2.5.1.1 Doel en Relevantie

Het doel van deze use case is het voor personen mogelijk maken om regie op hun eigen gezondheid te nemen door inzicht te krijgen in de eigen laboratoriumresultaten. Deze gegevens hebben informatieve waarde voor de persoon die deze inziet in een PGO. Er kunnen geen rechten aan worden ontleend.

Deze use case sluit aan op de functie ‘Verzamelen’ van gezondheidsgegevens van het MedMij Afsprakenstelsel.

2.5.1.2 Patient journey

Het verhaal van de 'patient journey' van Roos Dalstra vindt u hier.

Hieronder een voor Roos relevante situatie waarbij het via de PGO verzamelen van haar laboratoriumresultaten een rol speelt.

Vanwege Roos haar hartproblemen kan het zijn dat de trombosedienst betrokken raakt. De trombosedienst komt regelmatig bloed afnemen bij Roos, waarna dit door het laboratorium wordt onderzocht en beschikbaar wordt gesteld. Roos kan via haar persoonlijke gezondheidsomgeving de resultaten en haar bloedwaarden verzamelen en inzien.

Ook na haar ziekenhuisopname kan Roos de laboratoriumresultaten van de onderzoeken die in het ziekenhuis zijn uitgevoerd inzien in haar persoonlijke gezondheidsomgeving. Mocht zij hier nog vragen over hebben, kan zij daarvoor met vragen terecht bij haar huisarts. Zo heeft Roos regie over haar eigen gezondheid.

 willen we bij elke use case een patient journey toevoegen, of verwijzen we naar de richtlijn? 

2.5.1.3 Proces en Context (pre- en postproces)

2.5.1.3.1 Preproces

• De persoon heeft toestemming gegeven voor het elektronisch uitwisselen van de laboratoriumresultaten tussen het betreffende XIS en de eigen PGO.
• De persoon wil laboratoriumresultaten inzien en de (zorg)aanbieder stelt deze ook beschikbaar.
• Een persoon kan steeds zelf het initiatief nemen om de laboratoriumresultaten op te halen en op te slaan, maar het is ook mogelijk dat de PGO geconfigureerd is om dit 'automatisch' te doen. Dit maakt voor de scope van deze use case beschrijving geen verschil.

2.5.1.3.2 Proces

• PGO raadpleegt de beschikbare laboratoriumresultaten.
• XIS stelt de laboratoriumresultaten beschikbaar voor de persoon.
• De persoon gebruikt de PGO om zijn laboratoriumresultaten in te zien.

2.5.1.3.3 Postproces

• De persoon kan zijn laboratoriumresultaten inzien via de PGO.

2.5.1.4 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Deze use case onderscheidt twee bedrijfsrollen, namelijk de Persoon en de (Zorg)Aanbieder zoals te zien in onderstaande tabel.

Bedrijfsrol (actor)	Beschrijving bedrijfsrol
Patiënt - raadplegend	Raadpleegt laboratoriumresultaten
(Zorg)Aanbieder - beschikbaarstellend	Stelt laboratoriumresultaten beschikbaar

Onderstaande afbeelding van activity diagram bestaat nog niet. 

Figuur: Activity diagram - INVULLEN

2.5.1.5 Informatieoverdracht

2.5.1.5.1 Systemen & systeemrollen

Zowel de persoon als de (zorg)aanbieder maken ieder gebruik van een informatiesysteem:

• PGO (persoon)
• XIS ((zorg)aanbieder)

Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven. De PGO vervult in deze use case de volgende systeemrol:

• Laboratoriumresultaat- LaboratoriumResultaatRaadplegend systeem [LAB-LRR]

Het XIS vervult in deze use case de volgende systeemrol: Laboratoriumresultaat- LaboratoriumResultaatBeschikbaarstellend systeem [LAB-LRB]

 De afbeelding van het componentdiagram is er nog niet 

Figuur: Component diagram - INVULLEN

2.5.1.5.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een verzameling van transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht) vormt een zogeheten transactiegroep. Voor deze usecase wordt gebruik gemaakt van:

Transactiegroep [nader in te vullen transactiegroep naam in ART-DECOR] (PULL):

• Beschikbaarstellen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]
• Raadplegen [nader in te vullen transactie naam in ART-DECOR]

De gegevens die als onderdeel van de transacties tussen systeemrollen worden uitgewisseld, zijn gespecificeerd in ART-DECOR.

2.5.1.5.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.

 
De afbeelding bestaat nog niet. 
Daarnaast stelt QA FORMAT dit " Voor dit diagram wordt het template voor een UML use case 
diagram gebruikt. Voor de bedrijfsrollen wordt het Actor symbool gebruikt. Voor transacties, 
transactiegroepen en activiteiten wordt het Use Case symbool gebruikt. Voor de systeemrol wordt 
het System Domain Box symbool gebruikt. Achter de labels van de “use cases” wordt in vierkante 
halen aangegeven of het om een activiteit, transactie of transactiegroep gaat.
 

Figuur: INVULLEN - INVULLEN

In de afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep. De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

  de linkjes onder transactie moeten we checken waar die straks naartoe moeten linken! 

Use case	Transactiegroep	Transactie	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Patiënt raadpleegt beschikbaar gestelde laboratoriumresultaten	Raadplegen/Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten (PULL)	Raadplegen laboratoriumresultaten	[LAB-LRR]	PGO	Patiënt raadplegend
		Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten	[LAB-LRB]	XIS	(Zorg)Aanbieder beschikbaarstellend

3 Aanvullende informatie

3.1 Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen

Hieronder staan een aantal aanvullende aanwijzingen en eisen voor functionaliteiten van het informatiesysteem die ondersteunt moeten worden om de informatiestandaard volledig en juist te implementeren. Naast deze aanvullende eisen zijn er ook een aantal tijdelijke aanvullingen, die onder bepaalde specifieke voorwaarden gelden. Deze vindt u hier.

3.1.1 Gebruik identificatienummers

3.1.1.1 LaboratoriumUitslagIdentificatie & TestIdentificatie

De laboratoriumUitslagIdentificatie & Testidentificatie zijn unieke ID's ter ontdubbeling van laboratoriumresultaten. Deze dienen door de bron van de resultaten gevuld te worden met een OID die combinatie is van de OID van de bron en een uniek identificatienummer binnen het informatiesysteem van de bron. Dit is ook vastgesteld in de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens.

3.1.1.2 EdifactReferentieNummer

Het EdifactReferentieNummer is een aanvullend veld wat opgenomen is in de informatiestandaard om te zorgen dat in de transitiefase, wanneer laboratoria ook hun resultaten beschikbaar gaan stellen aan zorgverleners, deze ontdubbeld kunnen worden. Ook wanneer de eerder genoemde IDs misschien niet overeenkomen. Het EdifactReferentieNummer dient, voor ieder laboratoriumresultaat wat middels EDIFACT ontvangen is, gevuld te worden met het 'Identificatienummer' uit het segment IDE in het Edifact bericht. Hoe dit in de transitiefase gebruikt dient te worden, is nog in ontwikkeling en volgt in een latere publicatie van dit Functioneel ontwerp.

3.1.2 Kopie-resultaat

In de richtlijn is afgesproken dat een gebruiker van laboratoriumresultaten op de hoogte moet zijn van het feit of deze rechtstreeks van de bron afkomstig zijn. In de uitwisselingen zoals benoemd in paragraaf 2.2 en 2.3 komt het voor dat laboratoriumresultaten beschikbaar gesteld of verstuurd worden door een partij die zelf niet verantwoordelijk was voor de oplevering van het resultaat. In die gevallen wordt in de uitwisseling aangegeven dat het een kopie-resultaat betreft.

3.1.3 Bij rectificatie

Als een resultaat nadat het of door anderen geraadpleegd is of naar anderen doorgestuurd is, gerectificeerd wordt, moeten deze zorgverleners hiervan op de hoogte gesteld worden. Het laboratoriumresultaat moet dan de status "corrected" krijgen.

3.1.4 Rol van de status 'definitief'

Alleen laboratoriumresultaten met status 'definitief' worden beschikbaar gesteld, doorgestuurd of met een ander bericht meegestuurd. Deze beperking geldt niet voor de uitwisseling tussen een laboratorium en de aanvrager van een onderzoek.

3.1.5 Eenheid van taal

Voor de eenheid van taal wordt de Nederlandse laboratorium codeset gebruikt. Deze is gebaseerd op SNOMED CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van laboratoriumaanvragen en -resultaten.

Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen. De labcodeset is ontwikkeld in samenwerking met het RIVM, de NVMM en NVKC en wordt beheerd door Nictiz met behulp van deze partijen.

3.1.6 Tonen van informatie

Binnen het laboratoriumdomein is het belangrijk te begrijpen dat verschillende methodes van onderzoek, maar ook de uitvoer van dezelfde methode in verschillende laboratoria of op verschillende machines, verschillende resultaten kunnen opleveren binnen hetzelfde monster. Daarom kunnen resultaten verkregen vanuit verschillende laboratoria en/of methoden niet vergeleken worden, ook al lijkt het om hetzelfde onderzoek te gaan. Daarom geldt dat resultaten verkregen vanuit verschillende methodes en/of een verschillende bron niet gegroepeerd of bijvoorbeeld in een grafiek getoond worden. Daarnaast moeten resultaten altijd getoond moeten worden in combinatie met de bijgeleverde referentiewaarden.

Verschillende onderzoeken die gezamenlijk in een rapport verzonden zijn, dienen juist wel gezamenlijk als rapport getoond te worden.

3.1.7 IHE-standaard

De informatieuitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.

3.2 Begrippenlijst

Begrip	Omschrijving
AIS	Apotheekinformatiesysteem
ART-DECOR	Internationaal platform voor het ontwikkelen, vastleggen en beheren van informatiestandaarden voor de zorg.
HIS	Huisartseninformatiesysteem
Laboratoriumspecialist	Medisch specialist, ook arts-microbioloog of apotheker, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van laboratoriumonderzoek
LIS	Laboratoriuminformatiesysteem
OIS	Onderzoeksinformatiesysteem
PGO	Persoonlijke gezondheidsomgeving
TriS	Trombose informatiesysteem
XIS	Zorginformatiesysteem
ZIS	Ziekenhuisinformatiesysteem
Zorgverlener	Zorgverleners zijn alle personen die een behandelrelatie met een patiënt kunnen hebben.

4 Referenties

Auteur(s)	Titel	Versie	Datum	Bron	Organisatie
-	-	-	-	-	-

5 Paginahistorie

Versie	Datum	Omschrijving
-	-	-