Lab:FO DRAFT Lab: verschil tussen versies

Uit informatiestandaarden
Ga naar: navigatie, zoeken
(Usecases)
(Doorsturen laboratoriumresultaat (LIS -> RIVM of XIS -> XIS))
 
(40 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 32: Regel 32:
 
===Richtlijn===
 
===Richtlijn===
 
De [https://nictiz.nl/publicaties/richtlijn-uitwisseling-laboratoriumgegevens/ Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] beschrijft de processen en informatie-uitwisseling in het laboratoriumdomein.
 
De [https://nictiz.nl/publicaties/richtlijn-uitwisseling-laboratoriumgegevens/ Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] beschrijft de processen en informatie-uitwisseling in het laboratoriumdomein.
 
Het gaat hierbij om alle processen van het laboratoriumdomein opgesplitst in 4 onderdelen:
 
 
'''Lab2Zorg'''
 
* Aanvraag van een zorgverlener en terugkoppeling van de resultaten
 
* Het actief doorsturen van laboratoriumresultaten van de aanvrager naar een andere zorgverlener
 
* Het beschikbaarstellen en raadplegen van laboratoriumresultaten
 
 
'''Lab2Lab'''
 
* Uitbesteding van laboratoriumonderzoek van het ene lab naar het andere lab
 
* Terugsturen van resultaten van uitbesteding van het ene lab naar het andere lab
 
 
'''Lab2PublicHealth'''
 
* Het delen van specifieke laboratoriumresultaten voor surveillance en epidemiologisch onderzoek naar het RIVM.
 
 
'''Lab2Patiënt'''
 
* Het delen van laboratoriumgegevens middels een PGO tussen zorgverlener en patiënt.
 
  
 
===Reikwijdte Informatiestandaard===
 
===Reikwijdte Informatiestandaard===
Regel 59: Regel 42:
 
Een usecase is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een usecase is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces.​ Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere usecases. In dit FO wordt elke usecase geanalyseerd en uitgewerkt.  
 
Een usecase is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een usecase is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces.​ Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere usecases. In dit FO wordt elke usecase geanalyseerd en uitgewerkt.  
  
In de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens zijn de berichten in 4 processen verdeeld.
+
In de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens zijn de use cases in 4 processen verdeeld.
  
==Lab2zorg==
+
==Proces Lab2zorg==
 +
<div class="mw-collapsible  mw-collapsed" >
 +
<div style=></div>
 +
<div class="mw-collapsible-content">
 +
Lab2zorg kent op dit moment 3 usecases:
 +
#Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium. (Uitwerking van het aanvraagbericht is nog in ontwikkeling, voor de  uitwerking van het resultaat zie [[#Zorgverlener_vraagt_laboratoriumonderzoek_aan_en_ontvangt_het_resultaat_van_het_laboratorium_in_zijn.2Fhaar_XIS|'''hier''']]).
 +
#Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten, beschikbaar gesteld door het laboratorium of de aanvrager (voor uitwerking zie [[#Zorgverlener_raadpleegt_laboratoriumresultaten|'''hier''']]).
 +
#Aanvrager stuurt laboratoriumresultaten door naar zorgverlener (voor uitwerking zie [[#Zorgverlener_stuurt_laboratoriumresultaten_naar_andere_zorgverlener|'''hier''']]).
 +
<!--#Zorgverlener voert zelf laboratoriumonderzoek uit en stelt resultaten beschikbaar voor andere zorgverleners. '''[uitwerking ontbreekt(nog)]'''-->
 +
 
 +
===Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium in zijn/haar XIS===
 +
Voor deze usecase is op dit moment alleen het ontwerp tbv het resultaatbericht uitgewerkt. Het aanvraagbericht is nog in de verkenningsfase en dus nog niet ontwikkeld.
 +
 
 +
====Systemen & Systeemrollen====
 +
Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk Zorgverlenerinformatiesysteem (XIS) en Laboratoriuminformatiesysteem (LIS). Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.
 +
 
 +
Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:
 +
*LaboratoriumresultaatOpdrachtOntvangend Systeem [LAB-LOO]
 +
*LaboratoriumresultaatAntwoordSturend Systeem [LAB-LAS]
 +
 
 +
Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:
 +
*LaboratoriumresultaatOpdrachtSturend Systeem [LAB-LOS]
 +
*LaboratoriumresultaatAntwoordOntvangend Systeem [LAB-LAO]
 +
 
 +
[[Bestand:Component_Diagram_Lab2zorg_Opdracht_Laboratoriumonderzoek.png|600px]]
 +
 
 +
''<span style="color:#D2691E"> Systeemrollen Opdracht laboratoriumonderzoek</span>''
 +
 
 +
[[Image:Component_Diagram_Lab2zorg_Sturen_Labresultaat.png|600px]]
 +
 
 +
''<span style="color:#D2691E">Systeemrollen bij Sturen Labresultaat</span>''
 +
 
 +
====Transacties & Transactiegroepen====
 +
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van de opdracht laboratoriumonderzoek.
 +
 
 +
[[Image: Use_Case_Diagram_Lab2zorg_Laboratoriumonderzoek Opdracht.png|900px|Use case diagram opdracht labonderzoek]]
 +
 
 +
''<span style="color:#D2691E"> Use case diagram opdracht laboratoriumonderzoek</span>''
 +
 
 +
[[Image: Use_Case_Diagram_Lab.png|900px|Use case diagram sturen labresultaat]]
 +
 
 +
''<span style="color:#D2691E"> Use case diagram sturen laboratoriumresultaat</span>''
 +
 
 +
In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.
 +
 
 +
De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.
 +
 
 +
{| class="wikitable" "cellpadding="10"
 +
! style="text-align:left;"| '''Use Case(s) Scenario's)'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg:Zorgverlener stuurt opdracht labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Laboratoriumonderzoek opdracht (PUSH)
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen opdracht labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LOS]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangen opdracht labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LOO]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Labspecialist
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg:Labspecialist stuurt labresultaten
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Laboratoriumonderzoek resultaat (PUSH)
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen resultaat labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAS]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Labspecialist
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangen resultaat labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAO]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener
 +
|}
 +
 
 +
===Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten===
 +
Zorgverleners hebben, om een volledig beeld van hun patiënt te hebben, de laatste laboratoriumresultaten van de patiënt nodig. Een zorgverlener kan deze op ieder moment raadplegen.
 +
Redenen voor raadplegen zijn: 
 +
* Bij de apotheek voor verstrekking van specifieke medicatie (medicatiebewaking),
 +
* Voordat de voorschrijver een recept voorschrijft controleert hij/zij of er recente relevante laboratoriumresultaten zijn (medicatiebewaking),
 +
* Wanneer een zorgverlener voor het zorgproces behoefte heeft aan recente laboratoriumresultaten,
 +
* Wanneer een zorgverlener een melding krijgt dat er een laboratoriumresultaat voor hem/haar beschikbaar is gesteld.
 +
 
 +
Het raadplegen van medische gegevens wordt bij voorkeur gedaan bij de bron van de informatie. In het geval van laboratoriumresultaten; het laboratorium. Op het moment van schrijven is het voor een groot deel van de laboratoria in Nederland nog niet mogelijk laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor raadplegen. Daarom wordt in dit functioneel ontwerp ook het scenario uitgewerkt dat de aanvrager van het laboratoriumonderzoek de resultaten beschikbaar stelt voor overige zorgverleners. Deze use case is onderdeel van patient journey 2 uit de [https://nictiz.nl/publicaties/richtlijn-uitwisseling-laboratoriumgegevens Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] (pagina 17) en bevat de berichten 4 en 5 (pag 25-26). Het doel is om laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor alle zorgverleners die deze nodig hebben voor de behandeling van de patiënt.
 +
 
 +
Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie [https://informatiestandaarden.nictiz.nl/wiki/Lab:Lab2Zorg_Scenarios#Scenario.27s_Raadplegen.2Fbeschikbaar_stellen scenario's]
 +
====Systemen & Systeemrollen====
 +
Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.
 +
 
 +
Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:
 +
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]
 +
 
 +
Het XIS kan in deze use case twee systeemrollen vervullen:
 +
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]
 +
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatRaadplegend Systeem [LAB-LRR]
 +
 
 +
[[Image: Figuur_SysteemrollenRaadplegen2021.png ‎|Component Diagram Systeemrollen Raadplegen Laboratoriumresultaten]]
 +
 
 +
====Transacties & Transactiegroepen====
 +
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.
 +
 
 +
[[Image: FO Lab2Zorg Raadplegen Transacties.png|900px]]
 +
 
 +
In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.
 +
 
 +
De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.
 +
 
 +
{| class="wikitable" "cellpadding="10"
 +
! style="text-align:left;"| '''Scenario's'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Raadplegen/Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten (PULL)
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.29_20220303000000 Raadplegen laboratoriumresultaten]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRR]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener raadplegend
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.29_20220303000000 Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRB]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS of XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Laboratoriumspecialist of Zorgverlener beschikbaarstellend
 +
|}
 +
 
 +
===Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaten naar andere zorgverlener===
 +
 
 +
Deze usecase komt overeen met patient journey 3 uit de [https://nictiz.nl/publicaties/richtlijn-uitwisseling-laboratoriumgegevens Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] (pagina 18) en bevat bericht 6 (pag 26).
 +
 
 +
De usecase kent twee varianten:
 +
# de laboratoriumresultaten worden, met bijvoorbeeld een medicatievoorschrift, meegestuurd
 +
# er worden alleen laboratoriumresultaten gestuurd
 +
In onderstaande tekst wordt geen onderscheid tussen beide varianten gemaakt.
 +
 
 +
Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie [https://informatiestandaarden.nictiz.nl/wiki/Lab:Lab2Zorg_Scenarios#Scenario.27s_sturen scenario's]
 +
====Systemen & Systeemrollen====
 +
De zorgverlener die het laboratoriumresultaat verstuurt en de zorgverlener die het laboratoriumresultaat ontvangt maken ieder gebruik van een eigen XIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.
 +
 
 +
Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:
 +
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatSturend Systeem [LAB-LRS]
 +
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatOntvangend Systeem [LAB-LRO]
 +
 
 +
[[Bestand:Systeemrollen sturen labresulaat zorgverlener.png|600px]]
 +
 
 +
====Transacties & Transactiegroepen====
 +
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van Lab2zorg.
 +
 
 +
[[Image: use case LAB2ZORG sturen labresultaten.png|900px|Use case diagram sturen labresultaten]]<br />
 +
 
 +
In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.
 +
 
 +
De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.
 +
 
 +
{| class="wikitable" "cellpadding="10"
 +
! style="text-align:left;"| '''Scenario'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Sturen/Ontvangen laboratoriumresultaten (PUSH)
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.27_20220303000000 Sturen Laboratoriumresultaten]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRS]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener sturend
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.27_20220303000000 Ontvangen Laboratoriumresultaten]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRO]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener ontvangend
 +
|}
 +
 
 +
<!--
 +
==Optioneel: Zorgverlener meldt resultaat aan wat leidt tot een signaal "nieuwe laboratoriumresultaten" naar geabonneerde zorgverlener(s)==
 +
 
 +
Deze use case komt overeen met patient journey 3 uit de [https://www.nictiz.nl/wp-content/uploads/Richtlijn-Uitwisseling-Labgegevens-v2.0.pdf Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] (pagina 18) en bevat bericht 6 (pag 26).
 +
 
 +
====Systemen & Systeemrollen====
 +
De zorgverlener die het labotatoriumresultaat beschikbaar stelt en de zorgverlener die raadpleegt maken ieder van een eigen XIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.
 +
 
 +
Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:
 +
*LaboratoriumresultaatKopieResultaatSturend Systeem [LAB-LKS]
 +
*LaboratoriumresultaatKopieresultaatOntvangend Systeem [LAB-LKO]
 +
 
 +
[[Bestand:Systeemrollen sturen labresulaat zorgverlener.png|600px]]
 +
 
 +
''<span style="color:#D2691E">Systeemrollen sturen labresulaat zorgverlener.png </span>''
 +
 
 +
====Transacties & Transactiegroepen====
 +
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van Lab2zorg.
 +
 
 +
[[Image: use case LAB2ZORG sturen labresultaten.png|900px|Use case diagram sturen labresultaten]]<br />
 +
 
 +
''<span style="color:#D2691E">Use case diagram sturen labresultaten</span>''
 +
 
 +
 
 +
In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.
 +
 
 +
De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.
 +
 
 +
{| class="wikitable" "cellpadding="10"
 +
! style="text-align:left;"| '''Use Case(s) Scenario's)'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg: Zorgverlener stuurt labresultaten naar zorgverlener
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Sturen labresultaat (PUSH)
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen labresultaat
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAS]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener sturend
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen bevestiging ontvangst labresultaat (bevat geen concepten)
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAO]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener ontvangend
 +
|}
 +
-->
 +
 
 +
</div></div>
 +
 
 +
==Proces Lab2patiënt==
 +
<div class="mw-collapsible  mw-collapsed" >
 +
<div style=></div>
 +
<div class="mw-collapsible-content">
 +
 
 +
tekst
 +
</div></div>
 +
 
 +
==Proces: Lab2lab==
 +
<div class="mw-collapsible  mw-collapsed" >
 +
<div style=></div>
 +
<div class="mw-collapsible-content">
 +
 
 +
tekst
 +
</div></div>
 +
 
 +
==Proces: Lab2publichealth==
 
<div class="mw-collapsible  mw-collapsed" >
 
<div class="mw-collapsible  mw-collapsed" >
 
<div style=></div>
 
<div style=></div>
Regel 68: Regel 301:
 
tekst
 
tekst
 
</div></div>
 
</div></div>
 +
 +
= Geen Lab2labels - Use cases =
 +
Een usecase is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een usecase is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces.​ Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere usecases. In dit FO wordt elke usecase geanalyseerd en uitgewerkt.
 +
 +
== Aanvragen laboratoriumonderzoek (XIS -> LIS) ==
 +
Nog in ontwikkeling
 +
 +
== Sturen laboratoriumresultaat op aanvraag (LIS -> XIS) ==
 +
Het lab stuurt het resultaat terug naar de aanvrager.
 +
 +
===Systemen & Systeemrollen===
 +
Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk Zorgverlenerinformatiesysteem (XIS) en Laboratoriuminformatiesysteem (LIS). Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.
 +
 +
Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:
 +
*LaboratoriumresultaatOpdrachtOntvangend Systeem [LAB-LOO]
 +
*LaboratoriumresultaatAntwoordSturend Systeem [LAB-LAS]
 +
 +
Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:
 +
*LaboratoriumresultaatOpdrachtSturend Systeem [LAB-LOS]
 +
*LaboratoriumresultaatAntwoordOntvangend Systeem [LAB-LAO]
 +
 +
[[Bestand:Component_Diagram_Lab2zorg_Opdracht_Laboratoriumonderzoek.png|600px]]
 +
 +
''<span style="color:#D2691E"> Systeemrollen Opdracht laboratoriumonderzoek</span>''
 +
 +
[[Image:Component_Diagram_Lab2zorg_Sturen_Labresultaat.png|600px]]
 +
 +
''<span style="color:#D2691E">Systeemrollen bij Sturen Labresultaat</span>''
 +
 +
===Transacties & Transactiegroepen===
 +
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van de opdracht laboratoriumonderzoek.
 +
 +
[[Image: Use_Case_Diagram_Lab2zorg_Laboratoriumonderzoek Opdracht.png|900px|Use case diagram opdracht labonderzoek]]
 +
 +
''<span style="color:#D2691E"> Use case diagram opdracht laboratoriumonderzoek</span>''
 +
 +
[[Image: Use_Case_Diagram_Lab.png|900px|Use case diagram sturen labresultaat]]
 +
 +
''<span style="color:#D2691E"> Use case diagram sturen laboratoriumresultaat</span>''
 +
 +
In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.
 +
 +
De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.
 +
 +
{| class="wikitable" "cellpadding="10"
 +
! style="text-align:left;"| '''Use Case(s) Scenario's)'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg:Zorgverlener stuurt opdracht labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Laboratoriumonderzoek opdracht (PUSH)
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen opdracht labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LOS]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangen opdracht labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LOO]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Labspecialist
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg:Labspecialist stuurt labresultaten
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Laboratoriumonderzoek resultaat (PUSH)
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Sturen resultaat labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAS]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Labspecialist
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Ontvangen resultaat labonderzoek
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LAO]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener
 +
|}
 +
 +
== Uitbesteden laboratoriumaanvraag (LIS -> LIS)==
 +
Het lab besteedt de aanvraag uit naar een ander lab.
 +
 +
== Sturen laboratoriumresultaat op uitbesteding  (LIS -> LIS) ==
 +
Het inbestedend lab stuurt het resultaat terug naar het uitbestedend lab
 +
 +
== Doorsturen laboratoriumresultaat (LIS -> RIVM of XIS -> XIS) ==
 +
=== Kan deze use case 2 transacties hebben? een groep? of moet het 1 transactie zijn en moeten we ergens onderscheid maken? ===
 +
Van Lab naar RIVM 
 +
 +
of
 +
 +
van Zorgverlener naar zorgverlener
 +
 +
== Raadplegen laboratoriumresultaat / Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten (LIS/XIS)==
 +
'''Dit kan het verzamelen zijn die een patient doet of dit kan een zorgverlener of lab zijn. Dit is in A-Decor 2 transacties met dezelfde inhoud. Dit kan dan toch 1 worden met 2 actoren die het kunnen doen? '''
 +
 +
Zorgverleners hebben, om een volledig beeld van hun patiënt te hebben, de laatste laboratoriumresultaten van de patiënt nodig. Een zorgverlener kan deze op ieder moment raadplegen.
 +
Redenen voor raadplegen zijn: 
 +
* Bij de apotheek voor verstrekking van specifieke medicatie (medicatiebewaking),
 +
* Voordat de voorschrijver een recept voorschrijft controleert hij/zij of er recente relevante laboratoriumresultaten zijn (medicatiebewaking),
 +
* Wanneer een zorgverlener voor het zorgproces behoefte heeft aan recente laboratoriumresultaten,
 +
* Wanneer een zorgverlener een melding krijgt dat er een laboratoriumresultaat voor hem/haar beschikbaar is gesteld.
 +
 +
Het raadplegen van medische gegevens wordt bij voorkeur gedaan bij de bron van de informatie. In het geval van laboratoriumresultaten; het laboratorium. Op het moment van schrijven is het voor een groot deel van de laboratoria in Nederland nog niet mogelijk laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor raadplegen. Daarom wordt in dit functioneel ontwerp ook het scenario uitgewerkt dat de aanvrager van het laboratoriumonderzoek de resultaten beschikbaar stelt voor overige zorgverleners. Deze use case is onderdeel van patient journey 2 uit de [https://nictiz.nl/publicaties/richtlijn-uitwisseling-laboratoriumgegevens Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens] (pagina 17) en bevat de berichten 4 en 5 (pag 25-26). Het doel is om laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor alle zorgverleners die deze nodig hebben voor de behandeling van de patiënt.
 +
 +
Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie [https://informatiestandaarden.nictiz.nl/wiki/Lab:Lab2Zorg_Scenarios#Scenario.27s_Raadplegen.2Fbeschikbaar_stellen scenario's]
 +
====Systemen & Systeemrollen====
 +
Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.
 +
 +
Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:
 +
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]
 +
 +
Het XIS kan in deze use case twee systeemrollen vervullen:
 +
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]
 +
*Laboratoriumresultaat- LabResultaatRaadplegend Systeem [LAB-LRR]
 +
 +
[[Image: Figuur_SysteemrollenRaadplegen2021.png ‎|Component Diagram Systeemrollen Raadplegen Laboratoriumresultaten]]
 +
 +
====Transacties & Transactiegroepen====
 +
Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.
 +
 +
[[Image: FO Lab2Zorg Raadplegen Transacties.png|900px]]
 +
 +
In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.
 +
 +
De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.
 +
 +
{| class="wikitable" "cellpadding="10"
 +
! style="text-align:left;"| '''Scenario's'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transactiegroep'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Transacties'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systeemrol(len)'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Systemen'''
 +
! style="text-align:left;"| '''Bedrijfsrollen'''
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Lab2zorg
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;" rowspan="2"|Raadplegen/Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten (PULL)
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.29_20220303000000 Raadplegen laboratoriumresultaten]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRR]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Zorgverlener raadplegend
 +
|-
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[https://decor.nictiz.nl/pub/labuitwisseling/lu-html-20220825T182510/sc-2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.3.4-2022-03-03T000000.html#_2.16.840.1.113883.2.4.3.11.60.25.4.29_20220303000000 Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|[LAB-LRB]
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|LIS of XIS
 +
|style="background-color: white;vertical-align:top;"|Laboratoriumspecialist of Zorgverlener beschikbaarstellend
 +
|}
 +
 +
== Beschikbaar stellen laboratoriumresultaat --> deze apart of bij raadplegen doen???==
 +
Dit dient vooral de bron te zijn: het lab
 +
In geval van een POC-test kan dit ook een apotheker of huisarts zijn
  
 
=Aanvullende informatie=
 
=Aanvullende informatie=

Huidige versie van 23 dec 2024 om 11:14



Inhoud

1 Inleiding

1.1 Algemeen

Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens. Het proces voor het uitwisselen van laboratoriumgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.

Figuur: Uitwisseling Labgegevens Proces

Figuur: Proces Uitwisseling Laboratoriumgegevens

In dit proces maken verschillende bedrijfsrollen gebruik van informatiesystemen voor het ontvangen of versturen van laboratoriumgegevens. Zo ontvangt een zorgverlener met de bedrijfsrol ‘Huisarts’  in zijn Huisartseninformatiesysteem (HIS) de laboratoriumgegevens vanuit het laboratoriuminformatiesysteem (LIS).

Laboratoriumonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doelen, zoals het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatiedosering. Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de patiënt te krijgen moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze laboratoriumgegevens registeren en uitwisselen. De informatiestandaard Labuitwisseling zorgt ervoor dat:

  • laboratoria onderling opdrachten en laboratoriumresultaten kunnen uitwisselen (Lab2Lab);
  • onderzoekscentra direct laboratoriumgegevens kunnen ontvangen van laboratoria (Lab2Publichealth);
  • apothekers en huisartsen direct elektronisch de laboratoriumresultaten van hun patiënt kunnen inzien en delen (Lab2Zorg);
  • patiënten hun eigen laboratoriumresultaten kunnen inzien en delen (Lab2Patiënt).

Het functioneel ontwerp beschrijft voor alle uitwisselscenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners of patiënten. Daarvoor worden de eisen gegeven voor het sturen of ontvangen van gegevens. In hoofdstuk 2 wordt verder ingegaan op wat een use case inhoudt. Per use case zijn de nadere details beschreven.

Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het functioneel ontwerp wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.

1.2 Doelgroep

De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:

  • Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van: XIS-leveranciers, zorgorganisaties, laboratoria en Nictiz;
  • Vertegenwoordigers van zorgverleners.

1.3 Kaders & uitgangspunten

1.3.1 Richtlijn

De Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens beschrijft de processen en informatie-uitwisseling in het laboratoriumdomein.

1.3.2 Reikwijdte Informatiestandaard

De reikwijdte van de informatiestandaard beslaat de functionele beschrijvingen en de dataset voor alle uitwisselingen van Laboratoriumgegevens. Met uitzondering van laboratoriumgegevens als onderdeel van een groter dossier.

1.4 Kwalificatie

Op basis van dit FO en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit FO. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.

2 Usecases

Een usecase is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een usecase is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces.​ Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere usecases. In dit FO wordt elke usecase geanalyseerd en uitgewerkt.

In de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens zijn de use cases in 4 processen verdeeld.

2.1 Proces Lab2zorg

Lab2zorg kent op dit moment 3 usecases:

  1. Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium. (Uitwerking van het aanvraagbericht is nog in ontwikkeling, voor de uitwerking van het resultaat zie hier).
  2. Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten, beschikbaar gesteld door het laboratorium of de aanvrager (voor uitwerking zie hier).
  3. Aanvrager stuurt laboratoriumresultaten door naar zorgverlener (voor uitwerking zie hier).

2.1.1 Zorgverlener vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het resultaat van het laboratorium in zijn/haar XIS

Voor deze usecase is op dit moment alleen het ontwerp tbv het resultaatbericht uitgewerkt. Het aanvraagbericht is nog in de verkenningsfase en dus nog niet ontwikkeld.

2.1.1.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk Zorgverlenerinformatiesysteem (XIS) en Laboratoriuminformatiesysteem (LIS). Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

  • LaboratoriumresultaatOpdrachtOntvangend Systeem [LAB-LOO]
  • LaboratoriumresultaatAntwoordSturend Systeem [LAB-LAS]

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:

  • LaboratoriumresultaatOpdrachtSturend Systeem [LAB-LOS]
  • LaboratoriumresultaatAntwoordOntvangend Systeem [LAB-LAO]

Component Diagram Lab2zorg Opdracht Laboratoriumonderzoek.png

Systeemrollen Opdracht laboratoriumonderzoek

Component Diagram Lab2zorg Sturen Labresultaat.png

Systeemrollen bij Sturen Labresultaat

2.1.1.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van de opdracht laboratoriumonderzoek.

Use case diagram opdracht labonderzoek

Use case diagram opdracht laboratoriumonderzoek

Use case diagram sturen labresultaat

Use case diagram sturen laboratoriumresultaat

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Use Case(s) Scenario's) Transactiegroep Transacties Systeemrol(len) Systemen Bedrijfsrollen
Lab2zorg:Zorgverlener stuurt opdracht labonderzoek Laboratoriumonderzoek opdracht (PUSH) Sturen opdracht labonderzoek [LAB-LOS] XIS Zorgverlener
Ontvangen opdracht labonderzoek [LAB-LOO] LIS Labspecialist
Lab2zorg:Labspecialist stuurt labresultaten Laboratoriumonderzoek resultaat (PUSH) Sturen resultaat labonderzoek [LAB-LAS] LIS Labspecialist
Ontvangen resultaat labonderzoek [LAB-LAO] XIS Zorgverlener

2.1.2 Zorgverlener raadpleegt laboratoriumresultaten

Zorgverleners hebben, om een volledig beeld van hun patiënt te hebben, de laatste laboratoriumresultaten van de patiënt nodig. Een zorgverlener kan deze op ieder moment raadplegen. Redenen voor raadplegen zijn:

  • Bij de apotheek voor verstrekking van specifieke medicatie (medicatiebewaking),
  • Voordat de voorschrijver een recept voorschrijft controleert hij/zij of er recente relevante laboratoriumresultaten zijn (medicatiebewaking),
  • Wanneer een zorgverlener voor het zorgproces behoefte heeft aan recente laboratoriumresultaten,
  • Wanneer een zorgverlener een melding krijgt dat er een laboratoriumresultaat voor hem/haar beschikbaar is gesteld.

Het raadplegen van medische gegevens wordt bij voorkeur gedaan bij de bron van de informatie. In het geval van laboratoriumresultaten; het laboratorium. Op het moment van schrijven is het voor een groot deel van de laboratoria in Nederland nog niet mogelijk laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor raadplegen. Daarom wordt in dit functioneel ontwerp ook het scenario uitgewerkt dat de aanvrager van het laboratoriumonderzoek de resultaten beschikbaar stelt voor overige zorgverleners. Deze use case is onderdeel van patient journey 2 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 17) en bevat de berichten 4 en 5 (pag 25-26). Het doel is om laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor alle zorgverleners die deze nodig hebben voor de behandeling van de patiënt.

Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie scenario's

2.1.2.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

  • Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]

Het XIS kan in deze use case twee systeemrollen vervullen:

  • Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]
  • Laboratoriumresultaat- LabResultaatRaadplegend Systeem [LAB-LRR]

Component Diagram Systeemrollen Raadplegen Laboratoriumresultaten

2.1.2.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.

FO Lab2Zorg Raadplegen Transacties.png

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Scenario's Transactiegroep Transacties Systeemrol(len) Systemen Bedrijfsrollen
Lab2zorg Raadplegen/Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten (PULL) Raadplegen laboratoriumresultaten [LAB-LRR] XIS Zorgverlener raadplegend
Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten [LAB-LRB] LIS of XIS Laboratoriumspecialist of Zorgverlener beschikbaarstellend

2.1.3 Zorgverlener stuurt laboratoriumresultaten naar andere zorgverlener

Deze usecase komt overeen met patient journey 3 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 18) en bevat bericht 6 (pag 26).

De usecase kent twee varianten:

  1. de laboratoriumresultaten worden, met bijvoorbeeld een medicatievoorschrift, meegestuurd
  2. er worden alleen laboratoriumresultaten gestuurd

In onderstaande tekst wordt geen onderscheid tussen beide varianten gemaakt.

Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie scenario's

2.1.3.1 Systemen & Systeemrollen

De zorgverlener die het laboratoriumresultaat verstuurt en de zorgverlener die het laboratoriumresultaat ontvangt maken ieder gebruik van een eigen XIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:

  • Laboratoriumresultaat- LabResultaatSturend Systeem [LAB-LRS]
  • Laboratoriumresultaat- LabResultaatOntvangend Systeem [LAB-LRO]

Systeemrollen sturen labresulaat zorgverlener.png

2.1.3.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van Lab2zorg.

Use case diagram sturen labresultaten

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Scenario Transactiegroep Transacties Systeemrol(len) Systemen Bedrijfsrollen
Lab2zorg Sturen/Ontvangen laboratoriumresultaten (PUSH) Sturen Laboratoriumresultaten [LAB-LRS] XIS Zorgverlener sturend
Ontvangen Laboratoriumresultaten [LAB-LRO] XIS Zorgverlener ontvangend


2.2 Proces Lab2patiënt

tekst

2.3 Proces: Lab2lab

tekst

2.4 Proces: Lab2publichealth

tekst

3 Geen Lab2labels - Use cases

Een usecase is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een usecase is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces.​ Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere usecases. In dit FO wordt elke usecase geanalyseerd en uitgewerkt.

3.1 Aanvragen laboratoriumonderzoek (XIS -> LIS)

Nog in ontwikkeling

3.2 Sturen laboratoriumresultaat op aanvraag (LIS -> XIS)

Het lab stuurt het resultaat terug naar de aanvrager.

3.2.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk Zorgverlenerinformatiesysteem (XIS) en Laboratoriuminformatiesysteem (LIS). Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

  • LaboratoriumresultaatOpdrachtOntvangend Systeem [LAB-LOO]
  • LaboratoriumresultaatAntwoordSturend Systeem [LAB-LAS]

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:

  • LaboratoriumresultaatOpdrachtSturend Systeem [LAB-LOS]
  • LaboratoriumresultaatAntwoordOntvangend Systeem [LAB-LAO]

Component Diagram Lab2zorg Opdracht Laboratoriumonderzoek.png

Systeemrollen Opdracht laboratoriumonderzoek

Component Diagram Lab2zorg Sturen Labresultaat.png

Systeemrollen bij Sturen Labresultaat

3.2.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van de opdracht laboratoriumonderzoek.

Use case diagram opdracht labonderzoek

Use case diagram opdracht laboratoriumonderzoek

Use case diagram sturen labresultaat

Use case diagram sturen laboratoriumresultaat

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Use Case(s) Scenario's) Transactiegroep Transacties Systeemrol(len) Systemen Bedrijfsrollen
Lab2zorg:Zorgverlener stuurt opdracht labonderzoek Laboratoriumonderzoek opdracht (PUSH) Sturen opdracht labonderzoek [LAB-LOS] XIS Zorgverlener
Ontvangen opdracht labonderzoek [LAB-LOO] LIS Labspecialist
Lab2zorg:Labspecialist stuurt labresultaten Laboratoriumonderzoek resultaat (PUSH) Sturen resultaat labonderzoek [LAB-LAS] LIS Labspecialist
Ontvangen resultaat labonderzoek [LAB-LAO] XIS Zorgverlener

3.3 Uitbesteden laboratoriumaanvraag (LIS -> LIS)

Het lab besteedt de aanvraag uit naar een ander lab.

3.4 Sturen laboratoriumresultaat op uitbesteding (LIS -> LIS)

Het inbestedend lab stuurt het resultaat terug naar het uitbestedend lab

3.5 Doorsturen laboratoriumresultaat (LIS -> RIVM of XIS -> XIS)

3.5.1 Kan deze use case 2 transacties hebben? een groep? of moet het 1 transactie zijn en moeten we ergens onderscheid maken?

Van Lab naar RIVM

of

van Zorgverlener naar zorgverlener

3.6 Raadplegen laboratoriumresultaat / Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten (LIS/XIS)

Dit kan het verzamelen zijn die een patient doet of dit kan een zorgverlener of lab zijn. Dit is in A-Decor 2 transacties met dezelfde inhoud. Dit kan dan toch 1 worden met 2 actoren die het kunnen doen?

Zorgverleners hebben, om een volledig beeld van hun patiënt te hebben, de laatste laboratoriumresultaten van de patiënt nodig. Een zorgverlener kan deze op ieder moment raadplegen. Redenen voor raadplegen zijn:

  • Bij de apotheek voor verstrekking van specifieke medicatie (medicatiebewaking),
  • Voordat de voorschrijver een recept voorschrijft controleert hij/zij of er recente relevante laboratoriumresultaten zijn (medicatiebewaking),
  • Wanneer een zorgverlener voor het zorgproces behoefte heeft aan recente laboratoriumresultaten,
  • Wanneer een zorgverlener een melding krijgt dat er een laboratoriumresultaat voor hem/haar beschikbaar is gesteld.

Het raadplegen van medische gegevens wordt bij voorkeur gedaan bij de bron van de informatie. In het geval van laboratoriumresultaten; het laboratorium. Op het moment van schrijven is het voor een groot deel van de laboratoria in Nederland nog niet mogelijk laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor raadplegen. Daarom wordt in dit functioneel ontwerp ook het scenario uitgewerkt dat de aanvrager van het laboratoriumonderzoek de resultaten beschikbaar stelt voor overige zorgverleners. Deze use case is onderdeel van patient journey 2 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 17) en bevat de berichten 4 en 5 (pag 25-26). Het doel is om laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor alle zorgverleners die deze nodig hebben voor de behandeling van de patiënt.

Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie scenario's

3.6.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

  • Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]

Het XIS kan in deze use case twee systeemrollen vervullen:

  • Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]
  • Laboratoriumresultaat- LabResultaatRaadplegend Systeem [LAB-LRR]

Component Diagram Systeemrollen Raadplegen Laboratoriumresultaten

3.6.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.

FO Lab2Zorg Raadplegen Transacties.png

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Scenario's Transactiegroep Transacties Systeemrol(len) Systemen Bedrijfsrollen
Lab2zorg Raadplegen/Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten (PULL) Raadplegen laboratoriumresultaten [LAB-LRR] XIS Zorgverlener raadplegend
Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten [LAB-LRB] LIS of XIS Laboratoriumspecialist of Zorgverlener beschikbaarstellend

3.7 Beschikbaar stellen laboratoriumresultaat --> deze apart of bij raadplegen doen???

Dit dient vooral de bron te zijn: het lab In geval van een POC-test kan dit ook een apotheker of huisarts zijn

4 Aanvullende informatie

4.1 Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen

4.1.1 Eenheid van taal

Voor de eenheid van taal wordt de Nederlandse laboratorium codeset gebruikt. Deze is gebaseerd op Snomed CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van laboratoriumaanvragen en -resultaten.

Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen. Het labcodeset is ontwikkeld in samenwerking met het RIVM, de NVMM en NVKC en wordt professioneel beheerd door Nictiz met behulp van deze partijen.

4.1.2 Tonen van informatie

Binnen het laboratoriumdomein is het belangrijk te begrijpen dat verschillende methodes van onderzoek, maar ook de uitvoer van dezelfde methode in verschillende laboratoria of op verschillende machines, verschillende resultaten kunnen opleveren binnen hetzelfde monster. Daarom kunnen resultaten verkregen vanuit verschillende laboratoria en/of methoden niet vergeleken worden, ook al lijkt het om hetzelfde onderzoek te gaan. Daarom geldt dat resultaten verkregen vanuit verschillende methodes en/of een verschillende bron niet gegroepeerd of bijvoorbeeld in een grafiek getoond worden. Daarnaast moeten resultaten altijd getoond moeten worden in combinatie met de bijgeleverde referentiewaarden.

Verschillende onderzoeken die gezamenlijk in een rapport verzonden zijn, dienen juist wel gezamenlijk als rapport getoond te worden.

4.1.3 IHE-standaard

De informatie-uitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.

4.2 Begrippenlijst

Begrip Omschrijving
AIS Apotheekinformatiesysteem
ART-DECOR internationaal platform voor het ontwikkelen, vastleggen en beheren van informatiestandaarden voor de zorg.
HIS Huisartseninformatiesysteem
Laboratoriumspecialist medisch specialist, ook arts-microbioloog of apotheker, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van laboratoriumonderzoek
LIS Laboratoriuminformatiesysteem
OIS Onderzoeksinformatiesysteem
PGO Persoonlijke gezondheidsomgeving
TriS Trombose informatiesysteem
XIS Zorginformatiesysteem in het algemeen
ZIS Ziekenhuisinformatiesysteem
Zorgverlener Zorgverleners zijn alle personen die een behandelrelatie met een patiënt kunnen hebben.


5 Referenties

Auteur(s) Titel Versie Datum Bron Organisatie
Gert Koelewijn Ontwerp laboverdracht 2.0.0 3 januari 2020 Informatiestandaard Labuitwisseling Nictiz
Gert Koelewijn Ontwerp laboverdracht 2.0.1 22 juli 2020 Informatiestandaard Labuitwisseling Nictiz
Sasja Beers Ontwerp laboverdracht 2.0.2 15 maart 2021 Informatiestandaard Labuitwisseling Nictiz
Sasja Beers Ontwerp Uitwisseling Laboratoriumgegevens 3.0.0 1 april 2022 Informatiestandaard Uitwisseling laboratoriumgegevens Nictiz


6 Paginahistorie

Versie Datum Omschrijving
2.0.0 3 januari 2020 Het materiaal van Lab2lab is gewijzigd. Het materiaal van Lab2publichealth, Lab2patiënt en Lab2zorg is ongewijzigd.
2.0.1 22 juli 2020 Het functioneel ontwerp van Lab2zorg is gewijzigd. Het materiaal van Lab2publichealth, Lab2patiënt en Lab2lab is ongewijzigd.
2.0.2 15 maart 2021 Het functioneel ontwerp van Lab2patiënt is gewijzigd. Het materiaal van Lab2zorg, Lab2publichealth en Lab2lab is ongewijzigd.
3.0.0 1 april 2022 Update ten behoeve van nieuwe richtlijn, update ivm nieuwe berichten & nieuwe template.
3.0.0 30 april 2024 Update op paragraaf 3.2 omtrent definitie XIS. Gewijzigd van zorgverlenersinformatiesysteem naar zorginformatiesysteem.