LET OP DIT IS EEN DRAFT :::Ontwerp Informatiestandaard uitwisseling Laboratoriumgegevens v3.0.0

1 Inleiding

1.1 Algemeen

Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens. Het proces voor het uitwisselen van laboratoriumgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.

Figuur: Proces Uitwisseling Laboratoriumgegevens

In dit proces maken verschillende bedrijfsrollen gebruik van informatiesystemen voor het ontvangen of versturen van laboratoriumgegevens. Zo ontvangt een zorgverlener met de bedrijfsrol ‘Huisarts’  in zijn Huisartseninformatiesysteem (HIS) de laboratoriumgegevens vanuit het laboratoriuminformatiesysteem (LIS).

Laboratoriumonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doelen, zoals het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatiedosering. Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de patiënt te krijgen moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze laboratoriumgegevens registeren en uitwisselen. De informatiestandaard Labuitwisseling zorgt ervoor dat:

• laboratoria onderling opdrachten en laboratoriumresultaten kunnen uitwisselen (Lab2Lab);
• onderzoekscentra direct laboratoriumgegevens kunnen ontvangen van laboratoria (Lab2Publichealth);
• apothekers en huisartsen direct elektronisch de laboratoriumresultaten van hun patiënt kunnen inzien en delen (Lab2Zorg);
• patiënten hun eigen laboratoriumresultaten kunnen inzien en delen (Lab2Patiënt).

Het functioneel ontwerp beschrijft voor alle uitwisselscenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners of patiënten. Daarvoor worden de eisen gegeven voor het sturen of ontvangen van gegevens. In hoofdstuk 2 wordt verder ingegaan op wat een use case inhoudt. Per use case zijn de nadere details beschreven.

Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het functioneel ontwerp wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.

1.2 Doelgroep

De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:

• Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van: XIS-leveranciers, zorgorganisaties, laboratoria en Nictiz;
• Vertegenwoordigers van zorgverleners.

1.3 Kaders & uitgangspunten

1.3.1 Richtlijn

De Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens beschrijft de processen en informatie-uitwisseling in het laboratoriumdomein.

1.3.2 Reikwijdte Informatiestandaard

De reikwijdte van de informatiestandaard beslaat de functionele beschrijvingen en de dataset voor alle uitwisselingen van Laboratoriumgegevens. Met uitzondering van laboratoriumgegevens als onderdeel van een groter dossier.

1.4 Infrastructuur

Een informatiestandaard is onafhankelijk van de te gebruiken infrastructuur.

1.5 Kwalificatie

Op basis van dit FO en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit FO. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.

2 Use cases

Een use case is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een use case is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces. Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere use cases. Iedere use case koppelt met een scenario in ART-DECOR. Wanneer verschillende use cases gebruik maken van hetzelfde scenario kan een andere indeling gewenst zijn, bijvoorbeeld op basis van proces. In dit FO wordt elke use case geanalyseerd en uitgewerkt.

2.1 Algemeen

In deze algemene paragraaf is plaats voor use case-overstijgende informatie, zoals een use case model. In dit model worden alle use cases, bedrijfsrollen, en hun onderlinge relaties, binnen de context van de informatiestandaard getoond.

2.2 Aanvragen laboratoriumonderzoek (XIS -> LIS)

Uitvouwen

Nog in ontwikkeling

2.3 Sturen laboratoriumresultaat op aanvraag (LIS -> XIS)

Uitvouwen

Het lab stuurt het resultaat terug naar de aanvrager.

2.3.1 Doel en relevantie

Zorgverleners kunnen voor het opstellen van hun behandelplan aanvullend labonderzoek nodig hebben. Hiervoor doen zij dan een aanvraag bij een laboratorium, dat hun de uitslag vervolgens toestuurt in een resultaatbericht.

Redenen voor het versturen/ontvangen van een resultaatbericht zijn:

• De resultaten van een aanvraag voor labonderzoek moeten inzichtelijk worden voor de aanvrager van het onderzoek.

Dit proces komt overeen met patientjourney 1 en bevat de berichten 1A, 1B, en 2 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens . In dit proces wordt de aanvraag van een zorgverlener naar het laboratorium omschreven en het antwoord na uitvoer van het laboratoriumonderzoek teruggestuurd. Op dit moment is alleen bericht 2 volledig uitgewerkt.

Voor een voorbeeldscenario wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie scenario's

2.3.2 Proces en context

2.3.2.1 Preproces

• De zorgverlener heeft de opdracht via het XIS (zorgverlenerinformatiesysteem) gestuurd naar het laboratorium.
• Het monster is ook naar het laboratorium gestuurd^*.

^{*Het monster kan zowel door de aanvragende zorgverlener als door een derde partij afgenomen worden. Afhankelijk hiervan zijn de monstergegevens direct in het aanvraagbericht aanwezig of worden deze later toegevoegd.}

2.3.2.2 Trigger event

De zorgverlener heeft een laboratoriumaanvraag ingediend bij het laboratorium. Het bloedonderzoek is uitgevoerd en de resultaten moeten worden gestuurd/gecommuniceerd naar de zorgverlener.

2.3.2.3 Processtappen resultaat

• De laboratoriumanalisten voeren het gevraagde onderzoek uit en registreren het resultaat in het LIS.
• De resultaten worden technisch geconfirmeerd en zo nodig geautoriseerd door de laboratoriumspecialist.
• Het LIS stuurt de laboratoriumresultaten op naar het XIS van de aanvrager.

2.3.2.4 Postproces

• De opdracht en resultaten van het laboratoriumonderzoek staat in het LIS.
• De resultaten van het laboratoriumonderzoek staan in het XIS van de aanvrager.
• De zorgverlener ziet het laboratoriumresultaat in het XIS.

2.3.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Bedrijfsrol	Toelichting
Zorgverlener	Vraagt laboratoriumonderzoek aan en ontvangt het laboratoriumresultaat van de laboratoriumspecialist of zorgverlener.
Laboratoriumspecialist	Voert laboratoriumonderzoek uit en/of levert laboratoriumresultaten op

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

2.3.4 Informatieoverdracht

2.3.4.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk Zorgverlenerinformatiesysteem (XIS) en Laboratoriuminformatiesysteem (LIS). Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

• LaboratoriumresultaatOpdrachtOntvangend Systeem [LAB-LOO]
• LaboratoriumresultaatAntwoordSturend Systeem [LAB-LAS]

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:

• LaboratoriumresultaatOpdrachtSturend Systeem [LAB-LOS]
• LaboratoriumresultaatAntwoordOntvangend Systeem [LAB-LAO]

Systeemrollen Opdracht laboratoriumonderzoek

Systeemrollen bij Sturen Labresultaat

2.3.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van de opdracht laboratoriumonderzoek.

Use case diagram opdracht laboratoriumonderzoek

Use case diagram sturen laboratoriumresultaat

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Use Case(s) Scenario's)	Transactiegroep	Transacties	Systeemrol(len)	Systemen	Bedrijfsrollen
Lab2zorg:Zorgverlener stuurt opdracht labonderzoek	Laboratoriumonderzoek opdracht (PUSH)	Sturen opdracht labonderzoek	[LAB-LOS]	XIS	Zorgverlener
		Ontvangen opdracht labonderzoek	[LAB-LOO]	LIS	Labspecialist
Lab2zorg:Labspecialist stuurt labresultaten	Laboratoriumonderzoek resultaat (PUSH)	Sturen resultaat labonderzoek	[LAB-LAS]	LIS	Labspecialist
		Ontvangen resultaat labonderzoek	[LAB-LAO]	XIS	Zorgverlener

2.3.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Dit hoofdstuk toont een diagram waarin de verschillende bedrijfsrollen, activiteiten, systeemrollen, transacties en transactiegroepen, zoals eerder op de Wiki pagina beschreven, aan elkaar gelinkt worden. Op deze manier wordt inzichtelijk hoe de functionele specificaties (bedrijfsrollen, activiteiten) uiteindelijk mappen op de technische specificaties (systeemrollen, transacties, transactiegroepen) in ART-DECOR. Voor dit diagram wordt het template voor een UML use case diagram gebruikt. Voor de bedrijfsrollen wordt het Actor symbool gebruikt. Voor transacties, transactiegroepen en activiteiten wordt het Use Case symbool gebruikt. Voor de systeemrol wordt het System Domain Box symbool gebruikt. Achter de labels van de “use cases” wordt in vierkante halen aangegeven of het om een activiteit, transactie of transactiegroep gaat.

2.4 Uitbesteden laboratoriumaanvraag (LIS -> LIS)

Uitvouwen

Uitwisseling Labgegevens Proces

2.4.1 Doel en Relevante

Het betreft het uitbesteden van een laboratoriumaanvraag aan een ander laboratorium.

2.4.2 Proces en Context

2.4.2.1 Preproces

• Een labspecialist gaat een uitbesteding van een laboratoriumonderzoek aanvragen bij een ander (extern) laboratorium.

2.4.2.2 Proces

Het proces van deze use case is:

• Het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het uitbestedend laboratorium stuurt een aanvraag naar het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het inbestedend laboratorium. Optioneel vraagt het uitbestedend laboratorium hierin om een bevestiging van de aanvraag aan het inbestedend laboratorium.
• Indien er om een bevestiging van de aanvraag is gevraagd, stuurt het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het inbestedend laboratorium de bevestiging naar het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het uitbestedend laboratorium. Hiermee geeft het inbestedend laboratorium aan of het onderzoek wordt uitgevoerd. Voor het uitbestedend laboratorium is deze bevestiging van belang voor het opsturen van het te onderzoeken materiaal.
• Het inbestedend laboratorium doet onderzoek.
• Het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het inbestedend laboratorium stuurt het resultaat naar het laboratoriuminformatiesysteem (LIS) van het uitbestedend laboratorium.

2.4.2.2.1 Postproces

• Het uitbestedend laboratorium ziet een toekenning of afwijzing voor de aanvraag van het inbestedend laboratorium in het LIS.
• Het uitbestedend laboratorium ziet het resultaat van de aanvraag van het inbestedend laboratorium in het LIS.

2.4.3 Bedrijfsrollen en UML acitivity diagram

Deze use case kent twee bedrijfsrollen.

Bedrijfsrol	Activiteit
Labspecialist	Besteedt het labonderzoek uit
Labspecialist	Voert het labonderzoek uit (of niet)

Bedrijfsrollen Laboratorium

Onderstaande afbeelding toont de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.

Activiteitendiagram Uitbesteden labonderzoek

2.4.4 Informatieovedracht

2.4.4.1 Systemen & Systeemrollen

Labspecialisten maken gebruik van een informatiesysteem:

• LIS

Dit systeem heeft meerdere systeemrollen. Een systeemrol maakt het uitwisselen van bepaalde gegevens mogelijk. Hier gaat het om labaanvragen en labresultaten tussen laboratoria.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

• LaboratoriumAanvraagUitbestedingSturendSysteem [LAB-OUS]
• LaboratoriumAanvraagUitbestedingOntvangendSysteem [LAB-OUO]
• LaboratoriumAanvraagBevestigingSturendSysteem [LAB-ABS]
• LaboratoriumAanvraagBevestigingOntvangendSysteem [LAB-ABO]
• LaboratoriumResultaatUitbestedingSturendSysteem [LAB-RIS]
• LaboratoriumResultaatUitbestedingOntvangendSysteem [LAB-RIO]

Zie ook onderstaande afbeelding.

Componenten diagram

De kwalificatie van informatiesystemen vindt plaats op basis van systeemrollen.

2.4.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een transactiegroep is een verzameling van bij elkaar horende transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht). Onderstaande tabel biedt een overzicht voor deze use case.

Transactiegroep	Transactie	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Aanvraaguitbesteding laboratoriumresultaten (PUSH)	Verzenden aanvraaguitbesteding	[LAB-OUS]	LIS	Labspecialist
	Ontvangen aanvraaguitbesteding	[LAB-OUO]	LIS	Labspecialist
Aanvraagbevestiging laboratoriumresultaten (PUSH)	Verzenden aanvraagbevestiging	[LAB-ABS]	LIS	Labspecialist
	Ontvangen aanvraagbevestiging	[LAB-ABO]	LIS	Labspecialist
Resultaatuitbesteding laboratoriumresultaten (PUSH)	Verzenden resultaatuitbesteding	[LAB-RIS]	LIS	Labspecialist
	Ontvangen resultaatuitbesteding	[LAB-RIO]	LIS	Labspecialist

2.4.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activieiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont bedrijfsrollen, activiteiten, systeemrollen, transacties en transactiegroep in samenhang.

Use case diagram Aanvraaguitbesteding

Use case diagram Aanvraagbevestiging

Use case diagram Resultaatuitbesteding

2.5 Sturen laboratoriumresultaat op uitbesteding (LIS -> LIS)

Uitvouwen

Het inbestedend lab stuurt het resultaat terug naar het uitbestedend lab.

zie 2.4

2.6 Doorsturen laboratoriumresultaat (LIS -> Onderzoeksorganisatie )

Uitvouwen

2.6.1 Doel en Relevantie

Het sturen van antibioticaresistente laboratoriumresultaten naar de onderzoeksorganisatie.

2.6.2 Proces en context

2.6.2.1 Preproces

Het laboratorium heeft de labresultaten in het LIS verzameld.

2.6.2.2 Proces

Het proces van deze use case is:

Huisartsen, apothekers, specialisten of andere laboratoria sturen aanvragen en monsters voor onderzoek. Het laboratorium doet onderzoek op de monsters en verwerkt dit in het laboratoriuminformatiesysteem (LIS). Het laboratorium rapporteert de resultaten naar een onderzoeksorganisatie met registratiefunctie.

2.6.2.3 Postproces

De onderzoeksorganisatie heeft het rapport van het laboratorium ontvangen.

2.6.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

eze use case kent twee bedrijfsrollen.

Bedrijfsrol	Activiteit
Labspecialist	Stuurt rapport met labresultaten
Onderzoeker	Ontvangt rapport met labresultaten

Bedrijfsrollen Laboratorium

Onderstaande afbeelding toont de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.

Activiteitendiagram Rapportage labresultaten

2.6.4 Informatieoverdracht

2.6.4.1 Systemen&systeemrollen

Zowel labspecialisten als onderzoekers van een onderzoeksorganisatie maken gebruik van een informatiesysteem:

• LIS (laboratoriuminformatiesysteem)
• OIS (onderzoeksinformatiesysteem)

Deze systemen hebben meer systeemrollen. Een systeemrol maakt het uitwisselen van bepaalde gegevens mogelijk. Hier gaat het om een rapport met labresultaten van laboratorium naar een onderzoeksorganisatie.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrol:

• LaboratoriumresultaatRapportageSturend Systeem [LAB-RAS]

Het OIS vervult in deze use case de systeemrol:

• LaboratoriumresultaatRapportageOntvangend Systeem [LAB-RAO]

Zie ook onderstaande afbeelding.

Componenten diagram

De kwalificatie van informatiesystemen vindt plaats op basis van systeemrolle

2.6.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Het uitwisselen van gegevens tussen de verschillende systeemrollen gebeurt op basis van transacties. Een transactiegroep is een verzameling van bij elkaar horende transacties (bijvoorbeeld een vraag- en antwoordbericht). Onderstaande tabel biedt een overzicht voor deze use case.

Transactiegroep	Transactie	Systeemrol	Systeem	Bedrijfsrol
Notificatie resultaten (PUSH)	Sturen notificatie resultaten	[LAB-RAS]	LIS	Labspecialist
	Ontvangen notificatie resultaten	[LAB-RAO]	OIS	Onderzoeker

2.6.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

 Hier volgt nog tekst  

Onderstaande afbeelding toont bedrijfsrollen, activiteiten, systeemrollen, transacties en transactiegroep in samenhang.

Use case diagram

2.7 Doorsturen laboratoriumresultaat (XIS -> XIS)

Uitvouwen

Deze usecase komt overeen met patient journey 3 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 18) en bevat bericht 6 (pag 26).

De usecase kent twee varianten:

1. de laboratoriumresultaten worden, met bijvoorbeeld een medicatievoorschrift, meegestuurd
2. er worden alleen laboratoriumresultaten gestuurd

In onderstaande tekst wordt geen onderscheid tussen beide varianten gemaakt.

Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie scenario's

2.7.1 Doel en Relevantie

Het onderling uitwisselen van laboratoriumresultaten door zorgverleners, bijvoorbeeld in het kader van medicatiebewaking, bevordert het hergebruik van de betreffende informatie in het belang van de continuïteit van de zorg voor de patiënt.

2.7.2 Proces en context

2.7.2.1 Preproces

• De patiënt heeft toestemming gegeven om zijn of haar laboratoriumresultaten uit te wisselen.¹
• De zorgverlener, zoals huisarts of specialist, heeft een labresultaat in het XIS.
• Het labresultaat heeft de status definitief.

2.7.2.2 Trigger event

Er zijn meerdere trigger events voor dit proces:

• een zorgverlener heeft een laboratoriumresultaat ontvangen dat mogelijk relevant is voor andere zorgverleners (bijvoorbeeld in het kader van medicatiebewaking).
• een bijzonder geval hiervan geldt het volgende: een zorgverlener die onderzoek heeft laten doen naar de nierfunctie deelt een afwijkende nierfunctiewaarde mee aan de door de patiënt aangewezen apotheker.²

2.7.2.3 Proces

• Het XIS van de zorgverlener stuurt het labresultaat naar het XIS van de andere zorgverlener.
• Het XIS van de andere zorgverlener ontvangt het resultaat en stuurt een ontvangstbevestiging.

2.7.2.4 Postproces

• De laboratoriumresultaten zijn beschikbaar in het XIS van de ontvangende zorgverlener.

1. Op basis van de Regeling geneesmiddelenwet artikel 6.10 geldt hierop de volgende uitzondering. Bij afwijkende nierfunctiewaarden is de aanvrager van het onderzoek verplicht deze waarden te delen met de door de patiënt aangewezen apotheker.

2. Op basis van de Regeling geneesmiddelenwet artikel 6.10.

2.7.3 Bedrijfsrollen en UML Activity diagram

In deze use case is zowel degene die laboratoriumresultaten verstuurt als degene die ze ontvangt een zorgverlener.

Bedrijfsrol	Toelichting
Zorgverlener - versturend	Verstuurt laboratoriumresultaten naar andere zorgverlener
Zorgverlener - ontvangend	Ontvangt laboratoriumresultaten

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

2.7.4 Informatieoverdracht

2.7.4.1 Systemen & Systeemrollen

De zorgverlener die het laboratoriumresultaat verstuurt en de zorgverlener die het laboratoriumresultaat ontvangt maken ieder gebruik van een eigen XIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het XIS vervult in deze use case de systeemrollen:

• Laboratoriumresultaat- LabResultaatSturend Systeem [LAB-LRS]
• Laboratoriumresultaat- LabResultaatOntvangend Systeem [LAB-LRO]

2.7.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van Lab2zorg.

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Scenario	Transactiegroep	Transacties	Systeemrol(len)	Systemen	Bedrijfsrollen
Lab2zorg	Sturen/Ontvangen laboratoriumresultaten (PUSH)	Sturen Laboratoriumresultaten	[LAB-LRS]	XIS	Zorgverlener sturend
		Ontvangen Laboratoriumresultaten	[LAB-LRO]	XIS	Zorgverlener ontvangend

2.7.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

Hier moet nog tekst komen

2.8 Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten / Raadplegen laboratoriumresultaten (LIS/XIS)

Uitvouwen

Zorgverleners hebben, om een volledig beeld van hun patiënt te hebben, de laatste laboratoriumresultaten van de patiënt nodig. Een zorgverlener kan deze op ieder moment raadplegen. Redenen voor raadplegen zijn:

• Bij de apotheek voor verstrekking van specifieke medicatie (medicatiebewaking),
• Voordat de voorschrijver een recept voorschrijft controleert hij/zij of er recente relevante laboratoriumresultaten zijn (medicatiebewaking),
• Wanneer een zorgverlener voor het zorgproces behoefte heeft aan recente laboratoriumresultaten,
• Wanneer een zorgverlener een melding krijgt dat er een laboratoriumresultaat voor hem/haar beschikbaar is gesteld.

Het raadplegen van medische gegevens wordt bij voorkeur gedaan bij de bron van de informatie. In het geval van laboratoriumresultaten; het laboratorium. Op het moment van schrijven is het voor een groot deel van de laboratoria in Nederland nog niet mogelijk laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor raadplegen. Daarom wordt in dit functioneel ontwerp ook het scenario uitgewerkt dat de aanvrager van het laboratoriumonderzoek de resultaten beschikbaar stelt voor overige zorgverleners. Deze use case is onderdeel van patient journey 2 uit de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens (pagina 17) en bevat de berichten 4 en 5 (pag 25-26). Het doel is om laboratoriumresultaten beschikbaar te stellen voor alle zorgverleners die deze nodig hebben voor de behandeling van de patiënt.

Voor een aantal voorbeeldscenario's wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie scenario's

2.8.1 Doel en Relevantie

Hergebruik van laboratoriumresultaten wordt gestimuleerd doordat deze beschikbaar zijn en ten alle tijden geraadpleegd kunnen worden. Dit vermindert het dubbel uitvoeren van onderzoeken, dit komt ten goede aan de patiënt en is kostenbesparend.

2.8.2 Proces en Context

2.8.2.1 Preproces

• De patiënt heeft toestemming gegeven om zijn of haar laboratoriumresultaten uit te wisselen.

Wanneer het laboratorium de resultaten beschikbaar stelt:

• De zorgverlener heeft de vraag via het XIS naar het laboratorium gestuurd.
• Het onderzoek is uitgevoerd en de resultaten zijn ingevoerd in het LIS.
• Het laboratoriumresultaat heeft de status definitief.
• Het laboratoriumresultaat is aangemeld voor raadplegen.

Wanneer een zorgverlener de resultaten beschikbaar stelt:

• Het laboratoriumresultaat is opgenomen in het XIS.
• Het laboratoriumresultaat heeft de status definitief.
• Het laboratoriumresultaat in het XIS is aangemeld voor raadplegen.

2.8.2.2 Trigger event

Tijdens de behandeling van een patiënt heeft een zorgverlener behoefte aan recente laboratoriumresulten. Bijvoorbeeld ten behoeve van medicatiebewaking door een apotheker.

2.8.2.3 Proces

• Het XIS van de huisarts, apotheker¹ of specialist vraagt laboratoriumresultaten op bij andere zorgverleners (LIS of XIS).
• De bevraagde XISsen /LISsen leveren de opgevraagde laboratoriumresultaten op indien beschikbaar.
• Het Laboratoriumresultaat wordt op de juiste manier verwerkt in het dossier van de raadplegende partij.

2.8.2.4 Postproces

• De zorgverlener heeft inzage in de laboratoriumresultaten in zijn/haar XIS.
• De bron kan nagaan wie laboratoriumresultaten bij hem heeft geraadpleegd (i.v.m. rectificatie).

1. Voor openbare apothekers is er door de KNMP en de NHG een gelimiteerde lijst op gesteld van resultaten die ingezien mogen worden. Deze lijst staat op de website van Nictiz

2.8.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

n deze use case raadpleegt een zorgverlener laboratoriumresultaten. Anderzijds kan een zorgverlener ook degene zijn die een laboratoriumresultaat beschikbaar stelt.

Bedrijfsrol	Toelichting
Zorgverlener - raadplegend	Raadpleegt laboratoriumresultaten
Zorgverlener - beschikbaarstellend	Stelt laboratoriumresultaten beschikbaar voor andere zorgverleners
Labspecialist	Stelt de laboratoriumresultaten beschikbaar voor zorgverleners

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

2.8.4 Informatieoverdracht

2.8.4.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk XIS en LIS. Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het LIS vervult in deze use case de volgende systeemrollen:

• Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]

Het XIS kan in deze use case twee systeemrollen vervullen:

• Laboratoriumresultaat- LabResultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB]
• Laboratoriumresultaat- LabResultaatRaadplegend Systeem [LAB-LRR]

2.8.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de bedrijfsrollen, bedrijfsactiviteiten, systeemrollen en transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van het raadplegen van laboratoriumresultaten.

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste scenario’s, transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Scenario's	Transactiegroep	Transacties	Systeemrol(len)	Systemen	Bedrijfsrollen
Lab2zorg	Raadplegen/Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten (PULL)	Raadplegen laboratoriumresultaten	[LAB-LRR]	XIS	Zorgverlener raadplegend
		Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten	[LAB-LRB]	LIS of XIS	Laboratoriumspecialist of Zorgverlener beschikbaarstellend

2.8.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

hier komt nog tekst

2.9 Patient / Client verzamelt laboratoriumresultaten op de PGO

NB: deze usecase betreft het verzamelen van laboratoriumresultaten door de patient / client op de PGO

Uitvouwen

2.9.1 Doel en Relevantie

2.9.2 Proces en Context

2.9.2.1 Preproces

2.9.2.2 Proces

2.9.2.3 Postproces

2.9.3 Bedrijfsrollen en UMP activity diagram

2.9.4 Informatieoverdracht

2.9.4.1 Systemen & systeemrollen

2.9.4.2 Transacties & Transactiegroepen

2.9.4.3 Samenhang bedrijfsrollen, activiteiten, transacties, systeemrollen en transactiegroepen

3 Aanvullende informatie

3.1 Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen

3.1.1 Eenheid van taal

Voor de eenheid van taal wordt de Nederlandse laboratorium codeset gebruikt. Deze is gebaseerd op Snomed CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van laboratoriumaanvragen en -resultaten.

Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen. Het labcodeset is ontwikkeld in samenwerking met het RIVM, de NVMM en NVKC en wordt professioneel beheerd door Nictiz met behulp van deze partijen.

3.1.2 Tonen van informatie

Binnen het laboratoriumdomein is het belangrijk te begrijpen dat verschillende methodes van onderzoek, maar ook de uitvoer van dezelfde methode in verschillende laboratoria of op verschillende machines, verschillende resultaten kunnen opleveren binnen hetzelfde monster. Daarom kunnen resultaten verkregen vanuit verschillende laboratoria en/of methoden niet vergeleken worden, ook al lijkt het om hetzelfde onderzoek te gaan. Daarom geldt dat resultaten verkregen vanuit verschillende methodes en/of een verschillende bron niet gegroepeerd of bijvoorbeeld in een grafiek getoond worden. Daarnaast moeten resultaten altijd getoond moeten worden in combinatie met de bijgeleverde referentiewaarden.

Verschillende onderzoeken die gezamenlijk in een rapport verzonden zijn, dienen juist wel gezamenlijk als rapport getoond te worden.

3.1.3 IHE-standaard

De informatie-uitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.

3.2 Begrippenlijst

Begrip	Omschrijving
AIS	Apotheekinformatiesysteem
ART-DECOR	internationaal platform voor het ontwikkelen, vastleggen en beheren van informatiestandaarden voor de zorg.
HIS	Huisartseninformatiesysteem
Laboratoriumspecialist	medisch specialist, ook arts-microbioloog of apotheker, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van laboratoriumonderzoek
LIS	Laboratoriuminformatiesysteem
OIS	Onderzoeksinformatiesysteem
PGO	Persoonlijke gezondheidsomgeving
TriS	Trombose informatiesysteem
XIS	Zorginformatiesysteem in het algemeen
ZIS	Ziekenhuisinformatiesysteem
Zorgverlener	Zorgverleners zijn alle personen die een behandelrelatie met een patiënt kunnen hebben.

5 Paginahistorie

Auteur(s)	Titel	Versie	Datum	Bron	Organisatie

Versie	Datum	Omschrijving