Ontwerp Informatiestandaard uitwisseling Laboratoriumgegevens v3.0.0
1 Inleiding
1.1 Algemeen
Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp voor de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens. Het proces voor het uitwisselen van laboratoriumgegevens is in onderstaande afbeelding gevisualiseerd.
Figuur: Proces Uitwisseling Laboratoriumgegevens
In dit proces maken verschillende bedrijfsrollen gebruik van informatiesystemen voor het ontvangen of versturen van laboratoriumgegevens. Zo ontvangt een zorgverlener met de bedrijfsrol ‘Huisarts’ in zijn Huisartseninformatiesysteem (HIS) de laboratoriumgegevens vanuit het laboratoriuminformatiesysteem (LIS).
Laboratoriumonderzoek is essentieel in het zorgproces. Het wordt uitgevoerd voor verschillende doelen, zoals het vaststellen van ziekten en het bepalen van de juiste medicatiedosering. Om de laboratoriumresultaten snel en veilig bij de patiënt te krijgen moeten zorgverleners, laboratoria en onderzoekers eenduidig en op dezelfde wijze laboratoriumgegevens registeren en uitwisselen. De informatiestandaard Labuitwisseling zorgt ervoor dat:
- laboratoria onderling opdrachten en laboratoriumresultaten kunnen uitwisselen (Lab2Lab);
- onderzoekscentra direct laboratoriumgegevens kunnen ontvangen van laboratoria (Lab2Publichealth);
- apothekers en huisartsen direct elektronisch de laboratoriumresultaten van hun patiënt kunnen inzien en delen (Lab2Zorg);
- patiënten hun eigen laboratoriumresultaten kunnen inzien en delen (Lab2Patiënt).
Het functioneel ontwerp beschrijft voor alle uitwisselscenario's (in dit document use cases genoemd) uit de informatiestandaard de transacties, transactiegroepen, de systemen, de systeemrollen en de bedrijfsrollen van zorgverleners of patiënten. Daarvoor worden de eisen gegeven voor het sturen of ontvangen van gegevens. In hoofdstuk 2 wordt verder ingegaan op wat een use case inhoudt. Per use case zijn de nadere details beschreven.
Voor meer informatie over informatiestandaarden en hoe deze worden ontwikkeld, zie de Nictiz webpagina voor informatiestandaarden. Voor de verklaring van de begrippen die voorkomen in het functioneel ontwerp wordt verwezen naar het begrippenoverzicht op de Nictiz website.
1.2 Doelgroep
De doelgroepen van dit functionele ontwerp zijn:
- Productmanagers, architecten, ontwerpers en testers van: XIS-leveranciers, zorgorganisaties, laboratoria en Nictiz;
- Vertegenwoordigers van zorgverleners.
1.3 Kaders & uitgangspunten
1.3.1 Richtlijn
De Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens beschrijft de processen en informatie-uitwisseling in het laboratoriumdomein.
Het gaat hierbij om alle processen van het laboratoriumdomein opgesplitst in 4 onderdelen:
Lab2Zorg
- Aanvraag van een zorgverlener en terugkoppeling van de resultaten
- Het actief doorsturen van laboratoriumresultaten van de aanvrager naar een andere zorgverlener
- Het beschikbaarstellen en raadplegen van laboratoriumresultaten
Lab2Lab
- Uitbesteding van laboratoriumonderzoek van het ene lab naar het andere lab
- Terugsturen van resultaten van uitbesteding van het ene lab naar het andere lab
Lab2PublicHealth
- Het delen van specifieke laboratoriumresultaten voor surveillance en epidemiologisch onderzoek naar het RIVM.
Lab2Patiënt
- Het delen van laboratoriumgegevens middels een PGO tussen zorgverlener en patiënt.
1.3.2 Reikwijdte Informatiestandaard
De reikwijdte van de informatiestandaard beslaat de functionele beschrijvingen en de dataset voor alle uitwisselingen van Laboratoriumgegevens. Met uitzondering van laboratoriumgegevens als onderdeel van een groter dossier.
1.4 Kwalificatie
Op basis van dit FO en de daarbij behorende dataset wordt een kwalificatiescript opgesteld. Het opstellen van kwalificatiescripts valt buiten de scope van dit FO. Voor meer informatie zie de websitepagina over Nictiz kwalificaties.
2 Usecases
Een usecase is een specifieke beschrijving van een praktijksituatie in de zorg waarbij voor een concrete situatie het uitwisselen van informatie wordt beschreven aan de hand van actoren (mensen, systemen) en transacties (welke informatie wordt wanneer uitgewisseld). Een usecase is een verbijzondering van een specifiek onderdeel van het zorgproces. Een informatiestandaard kan bestaan uit één of meerdere usecases. In dit FO wordt elke usecase geanalyseerd en uitgewerkt.
In de informatiestandaard Uitwisseling Laboratoriumgegevens zijn de berichten in 4 categorieën verdeeld, de verschillende usecases en de bedrijfsrollen behorende bij de usecases zijn per categorie uitgewerkt. Zie de links hieronder voor de usecases per categorie:
3 Aanvullende informatie
3.1 Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen
3.1.1 Eenheid van taal
Voor de eenheid van taal wordt de Nederlandse laboratorium codeset gebruikt. Deze is gebaseerd op Snomed CT, LOINC en UCUM voor eenduidige registratie en uitwisseling van laboratoriumaanvragen en -resultaten.
Met eenduidige laboratoriumgegevens begrijpen zorgverleners elkaar eerder en beter, waardoor patiënten sneller en veiliger de labresultaten krijgen. Het labcodeset is ontwikkeld in samenwerking met het RIVM, de NVMM en NVKC en wordt professioneel beheerd door Nictiz met behulp van deze partijen.
3.1.2 Tonen van informatie
Binnen het laboratoriumdomein is het belangrijk te begrijpen dat verschillende methodes van onderzoek, maar ook de uitvoer van dezelfde methode in verschillende laboratoria of op verschillende machines, verschillende resultaten kunnen opleveren binnen hetzelfde monster. Daarom kunnen resultaten verkregen vanuit verschillende laboratoria en/of methoden niet vergeleken worden, ook al lijkt het om hetzelfde onderzoek te gaan. Daarom geldt dat resultaten verkregen vanuit verschillende methodes en/of een verschillende bron niet gegroepeerd of bijvoorbeeld in een grafiek getoond worden. Daarnaast moeten resultaten altijd getoond moeten worden in combinatie met de bijgeleverde referentiewaarden.
Verschillende onderzoeken die gezamenlijk in een rapport verzonden zijn, dienen juist wel gezamenlijk als rapport getoond te worden.
3.1.3 IHE-standaard
De informatie-uitwisseling en workflow is gebaseerd op de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE) standaard.
3.2 Begrippenlijst
| Begrip | Omschrijving |
|---|---|
| AIS | Apotheekinformatiesysteem |
| ART-DECOR | internationaal platform voor het ontwikkelen, vastleggen en beheren van informatiestandaarden voor de zorg. |
| HIS | Huisartseninformatiesysteem |
| Laboratoriumspecialist | medisch specialist, ook arts-microbioloog of apotheker, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van laboratoriumonderzoek |
| LIS | Laboratoriuminformatiesysteem |
| OIS | Onderzoeksinformatiesysteem |
| PGO | Persoonlijke gezondheidsomgeving |
| TriS | Trombose informatiesysteem |
| XIS | Zorginformatiesysteem in het algemeen |
| ZIS | Ziekenhuisinformatiesysteem |
| Zorgverlener | Zorgverleners zijn alle personen die een behandelrelatie met een patiënt kunnen hebben. |
4 Referenties
| Auteur(s) | Titel | Versie | Datum | Bron | Organisatie |
|---|---|---|---|---|---|
| Gert Koelewijn | Ontwerp laboverdracht | 2.0.0 | 3 januari 2020 | Informatiestandaard Labuitwisseling | Nictiz |
| Gert Koelewijn | Ontwerp laboverdracht | 2.0.1 | 22 juli 2020 | Informatiestandaard Labuitwisseling | Nictiz |
| Sasja Beers | Ontwerp laboverdracht | 2.0.2 | 15 maart 2021 | Informatiestandaard Labuitwisseling | Nictiz |
| Sasja Beers | Ontwerp Uitwisseling Laboratoriumgegevens | 3.0.0 | 1 april 2022 | Informatiestandaard Uitwisseling laboratoriumgegevens | Nictiz |
5 Paginahistorie
| Versie | Datum | Omschrijving |
|---|---|---|
| 2.0.0 | 3 januari 2020 | Het materiaal van Lab2lab is gewijzigd. Het materiaal van Lab2publichealth, Lab2patiënt en Lab2zorg is ongewijzigd. |
| 2.0.1 | 22 juli 2020 | Het functioneel ontwerp van Lab2zorg is gewijzigd. Het materiaal van Lab2publichealth, Lab2patiënt en Lab2lab is ongewijzigd. |
| 2.0.2 | 15 maart 2021 | Het functioneel ontwerp van Lab2patiënt is gewijzigd. Het materiaal van Lab2zorg, Lab2publichealth en Lab2lab is ongewijzigd. |
| 3.0.0 | 1 april 2022 | Update ten behoeve van nieuwe richtlijn, update ivm nieuwe berichten & nieuwe template. |
| 3.0.0 | 30 april 2024 | Update op paragraaf 3.2 omtrent definitie XIS. Gewijzigd van zorgverlenersinformatiesysteem naar zorginformatiesysteem. |
