Ontwerp Lab2patient V.0.0.9-Alpha.1

1 Algemeen

Deze pagina beschrijft het functioneel ontwerp van Lab2patiënt, dit is één van de toepassingen van de Informatiestandaard uitwisseling laboratoriumgegevens. Het overkoepelend ontwerp vind je hier. Diverse begrippen die in dit functioneel ontwerp van Lab2patient gebruikt worden, worden nader toegelicht in de Begrippenlijst

Lab2patiënt zorgt ervoor dat patiënten direct elektronisch hun laboratoriumresultaten kunnen inzien wanneer deze beschikbaar zijn gesteld door de zorgverlener. Deze categorie bevat alle uitwisselingen tussen zorgverleners/laboratorium en patiënt.

Uitwisseling laboratoriumgegevens proces

Zowel labspecialisten, zorgverleners als patiënten maken gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk:

• XIS (zorginformatiesysteem).
• LIS (laboratoriuminformatiesysteem).
• PGO (persoonlijke gezondheidsomgeving).

De uitwisseling van laboratoriumresultaten binnen het onderdeel Lab2patiënt vindt plaats:

• Vanuit de zorgverlener naar de patiënt.

Onderstaande afbeeldingen tonen de bedrijfsrollen en de activiteiten die zij uitvoeren.

2 Usecases

Lab2patient kent momenteel 1 use case: raadplegen laboratoriumresultaten in een persoonlijke gezondheidsomgeving.

3 Patiënt raadpleegt laboratoriumresultaten in persoonlijke gezondheidsomgeving

3.1 Doel en relevantie

Patiënten kunnen beter de regie op hun eigen gezondheid nemen door inzicht te geven in laboratoriumresultaten in hun PGO.

Voor een voorbeeldscenario wanneer deze uitwisseling plaats kan vinden zie scenario's

3.2 Proces en context

3.2.1 Preconditie

• De zorgverlener heeft de opdracht via het XIS (zorginformatiesysteem) gestuurd naar het laboratorium en de uitslag hiervan is bekend en teruggekoppeld naar de aanvrager. Het gaat om het elektronisch en gestructureerd beschikbaar maken van laboratoriumresultaten vanuit zorgaanbieder / laboratorium naar een patiënt. De zorgaanbieder / laboratorium is dus de bron van de gegevens.

3.2.2 Trigger event

• De patiënt logt in in zijn/haar PGO waarbij een actueel overzicht van de beschikbare laboratoriumresultaten wordt getoond.

3.2.3 Precondities

• De patiënt heeft toestemming gegeven voor het elektronisch uitwisselen van laboratoriumresultaten tussen het betreffende XIS en de eigen persoonlijke gezondheidsomgeving.
• Er is een laboratoriumresultaat dat de patiënt wil raadplegen en dat de zorgaanbiederzorgaanbieder / laboratorium beschikbaar heeft gesteld.

Soms zijn er valide redenen om bepaalde laboratoriumresultaten tijdelijk nog niet beschikbaar te stellen aan de patiënt. Bijvoorbeeld omdat de zorgverlener deze eerst zelf wil interpreteren en/of er eerst met de patiënt over wil spreken. Ook voorlopige resultaten worden nog niet beschikbaar gesteld aan de patiënt. Een patiënt kan steeds zelf het initiatief nemen om laboratoriumresultaten op te halen, maar het is ook mogelijk dat een PGO geconfigureerd is om dit 'automatisch' te doen. Dit maakt voor de scope van deze use case beschrijving geen verschil.

3.2.4 Processtappen aanvraag

• Het XIS van de huisarts of specialist of het LIS van het laboratorium stelt de laboratoriumgegevens beschikbaar.
• Informatie-elementen in de vraag om laboratoriumresultaten zijn:

periode (startdatum - einddatum) waarop het laboratoriumresultaat uitgevoerd was. Dit betreft de filtermogelijkheden (query parameters) in de vraag om laboratoriumresultaten.

3.2.5 Processtappen resultaat

• De patiënt vraagt om laboratoriumresultaten bij een zorgaanbieder / laboratorium.
• De zorgaanbieder / laboratorium levert laboratoriumresultaten op voor de patiënt.
• Patiënt ziet de laboratoriumresultaten in.

3.2.6 Postcondities

• De patiënt heeft zijn/haar laboratoriumresultaten ingezien.

3.3 Bedrijfsrollen en UML activity diagram

Bedrijfsrol	Toelichting
Zorgverlener/laboratorium	Stelt laboratoriumonderzoek beschikbaar aan PGO.
Patiënt	Raadpleegt laboratoriumresultaten in zijn/haar PGO en ziet deze in.

Onderstaande afbeelding toont de verschillende activiteiten uit de procesbeschrijving die door de bedrijfsrollen worden uitgevoerd.

3.4 Informatieoverdracht

3.4.1 Systemen & Systeemrollen

Zowel de zorgverlener en laboratoriumspecialist als de patiënt maken ieder gebruik van een informatiesysteem, respectievelijk Zorgverlenerinformatiesysteem (XIS), een Laboratoriuminformatiesysteem (LIS) en een Persoonlijke Gezondheids Omgeving (PGO). Deze systemen kennen ieder verschillende systeemrollen, die het uitwisselen van gegevens tussen deze systemen mogelijk maken. In ART-DECOR worden de systeemrollen als Actor beschreven.

Het XIS/LIS vervult in deze use case de volgende systeemrol:

• LaboratoriumresultaatBeschikbaarstellend Systeem [LAB-LRB-PGO]

Het PGO vervult in deze use case de systeemrol:

• LaboratoriumresultaatRaadplegend Systeem [LAB-LRR-PGO]

3.4.2 Transacties & Transactiegroepen

Onderstaande afbeelding toont de samenhang tussen de processen, bedrijfsrollen, systemen, systeemrollen, transacties en transactiegroep die onderdeel uitmaken van de opdracht laboratoriumonderzoek.

In de bovenstaande afbeelding is zichtbaar dat sommige bedrijfsactiviteiten een bepaalde transactie tot gevolg hebben. Deze transactie wordt uitgevoerd door een systeemrol en maakt onderdeel uit van een transactiegroep.

De onderstaande tabel maakt het mogelijk direct de gewenste use cases (scenario’s), transactiegroepen en/of transacties te raadplegen in ART-DECOR of ander document.

Scenario's	Transactiegroep	Transacties	Systeemrol(len)	Systemen	Bedrijfsrollen
Lab2patiënt	Raadplegen/Beschikbaarstellen laboratoriumresultaten (PULL)	Raadplegen laboratoriumresultaten	[LAB-LRR-PGO]	PGO	Patiënt raadplegend
		Beschikbaar stellen laboratoriumresultaten	[LAB-LRB-PGO]	XIS	Laboratoriumspecialist of Zorgverlener beschikbaarstellend

4 Functionaliteit

4.1 Aanwijzingen/eisen voor functionaliteit van systemen

Hieronder staan een aantal aanvullende aanwijzingen en eisen voor functionaliteiten van het informatiesysteem die ondersteunt moeten worden om de informatiestandaard volledig en juist te implementeren. Naast deze aanvullende eisen zijn er ook een aantal tijdelijke aanvullingen, die onder bepaalde specifieke voorwaarden gelden. Deze vindt u hier.

4.1.1 Gebruik identificatienummers

4.1.1.1 LaboratoriumUitslagIdentificatie & TestIdentificatie

De laboratoriumUitslagIdentificatie & Testidentificatie zijn unieke ID's ter ontdubbeling van laboratoriumresultaten. Deze dienen door de bron van de resultaten gevuld te worden met een OID die combinatie is van de OID van de bron en een uniek identificatienummer binnen het informatiesysteem van de bron. Dit is ook vastgesteld in de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens.

4.1.1.2 EdifactReferentieNummer

Het EdifactReferentieNummer is een aanvullend veld wat opgenomen is in de informatiestandaard om te zorgen dat in de transitiefase wanneer Laboratoria ook hun resultaten beschikbaar gaan stellen aan zorgverleners, deze ontdubbeld kunnen worden. Ook wanneer de eerder genoemde Ids misschien niet overeenkomen. Het EdifactReferentieNummer dient, voor ieder laboratoriumresultaat wat middels EDIFACT ontvangen is, gevuld te worden met het 'Identificatienummer' uit het segment IDE in het Edifact bericht. Hoe dit in de transitiefase gebruikt dient te worden, is nog in ontwikkeling en volgt in een latere publicatie van dit Functioneel ontwerp.

4.1.2 Kopie-resultaat

In de richtlijn is afgesproken dat een gebruiker van laboratoriumresultaten op de hoogte moet zijn van het feit of deze rechtstreeks van de bron afkomstig zijn. In de uitwisselingen zoals benoemd in paragraaf 2.2 en 2.3 komt het voor dat laboratoriumresultaten beschikbaar gesteld of verstuurd worden door een partij die zelf niet verantwoordelijk was voor de oplevering van het resultaat. In die gevallen wordt in de uitwisseling aangegeven dat het een kopie-resultaat betreft.

4.1.3 Bij rectificatie

Als een resultaat nadat het of door anderen geraadpleegd is of naar anderen doorgestuurd is, gerectificeerd wordt, moeten deze zorgverleners hiervan op de hoogte gesteld worden. Het laboratoriumresultaat moet dan de status "corrected" krijgen.

4.1.4 Rol van de status 'definitief'

Alleen laboratoriumresultaten met status 'definitief' worden beschikbaar gesteld, doorgestuurd of met een ander bericht meegestuurd. Deze beperking geldt niet voor de uitwisseling tussen een laboratorium en de aanvrager van een onderzoek.

4.2 Over de gegevens

4.2.1 Filter of query parameters bij raadplegen

Van laboratoriumresultaten is geen algemene houdbaarheid aan te geven omdat dit afhankelijk is van het type onderzoek en de reden van gebruik van dit onderzoek. Per slot van rekening kan een laboratoriumresultaat een momentopname zijn, maar is soms ook de ontwikkeling in een bepaald gegeven relevant of is een resultaat (bijvoorbeeld genetisch onderzoek) levenslang geldig. Omdat er geen algemene houdbaarheid en dus bewaartermijn op laboratoriumgegevens gezet kan worden is in de richtlijn vastgelegd dat het aan de raadplegende partij is, om de houdbaarheid en toepasbaarheid van een specifiek laboratoriumresultaat te bepalen. Dit brengt echter ook een risico met zich mee, het kan namelijk zijn bij bijvoorbeeld een chronisch zieke patiënt, een patiënt die een tijdlang opgenomen is geweest of een oudere patiënt, dat er een enorme hoeveelheid data uitgewisseld moet worden. Daarom is het van belang dat de raadplegende partij altijd zo specifiek mogelijk raadpleegt, zoals ook vastgelegd in de Richtlijn Uitwisseling laboratoriumgegevens.

Hiervoor zijn een aantal parameters gedefinieerd om op te filteren:

• Identificatienummer van de patiënt (BSN)
• Onderzoek
• TestCode
• TestDatumPeriode (gedefinieerd door een van- en een tot-en-met-datum)
• LaboratoriumUitslagIdentificatie

Het beschikbaarstellend systeem kan hiervoor ook een beveiliging instellen door bijv. tot een maximum aantal resultaten terug te koppelen. De raadplegende partij kan hierop kiezen om de zoekterm nader te specificeren.

4.2.2 Beschikbaarstellen en mee/doorsturen van laboratoriumresultaten

De transacties zijn gebaseerd op het gebruik van de zib LaboratoriumUitslag(2020).

Hieraan zijn toegevoegd:

• aanvraaggegevens (in bericht 2 Resultaat als antwoord op aanvraag) gebaseerd op de procespatroon zib AanvraagGegevens(prepublicatie 2022-1) dit is een pre-adopt van deze zib
• gegevens van de partij die de betreffende resultaten beschikbaarstelt of verstuurt
• identificaties op het niveau van de LaboratoriumUitslag en LaboratoriumTest
• IndicatorKopie op het niveau van de LaboratoriumUitslag(zie Kopie-resultaat)

Alle gegevens met betrekking tot het monster zijn opgenomen in de transacties. De relevantie van deze gegevens is bij bepaalde toepassingen, zoals microbiologische onderzoeken, relevanter dan bij andere, zoals de klinisch chemie.

De volgende elementen zijn niet opgenomen in de transacties:

• GerelateerdeUitslag
• Aanvrager
• InterpretatieMethode

5 Paginahistorie

Versie	Datum	Omschrijving
V.0.0.9-Alpha.1	27-09-2024	Eerste versie FO lab2patiënt.